ដោយ រដ្ឋា វិសាល RFA 2016-07-23
ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ភូមិពូរ៉ាដែត ឃុំស្រែអំពូម ស្រុកពេជ្រាដា ខេត្តមណ្ឌលគិរី បដិសេធមិនទទួលយកដំណោះស្រាយរបស់អាជ្ញាធរស្រុកទាក់ទិនការប្ដឹងតវ៉ារបស់សហគមន៍ដែលរកឃើញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិចំនួនបី ត្រូវបានចេញនៅលើដីព្រៃដែលក្រសួងកសិកម្មបានប្រគល់ជាព្រៃសម្រាប់សហគមន៍ការពារ និងសកម្មភាពឈូសឆាយព្រៃនោះដើម្បីយកដីលក់។
មន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធរបញ្ឈប់ការសម្របសម្រួលករណីនេះ និងបើកការស៊ើបអង្កេតជាក់លាក់។
ដំណោះស្រាយទទួលស្គាល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលចេញដោយមន្ត្រីមន្ទីររៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ខេត្តមណ្ឌលគិរី លើដីព្រៃដែលសហគមន៍ទទួលសិទ្ធិគ្រប់គ្រងជាព្រៃការពាររបស់
អាជ្ញាធរស្រុកពេជ្រាដា មិនបានលទ្ធផលទេ ដោយសារសហគមន៍ទាមទារឲ្យស៊ើបអង្កេតពីភាពមិនប្រក្រតីនៃការចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិនោះ។ លើសពីនេះទៀត សហគមន៍បន្តទាមទារឲ្យស៊ើបអង្កេតសកម្មភាពឈូសឆាយព្រៃឈើសហគមន៍ពីសំណាក់អ្នកទិញដីទៀតផង។
តំណាងអាជ្ញាធរស្រុកពេជ្រាដា មន្ត្រីមន្ទីរនគរូបនីយកម្ម មន្ត្រីព្រៃឈើ តំណាងសហគមន៍ភូមិពូរ៉ាដែត និងមន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) នៅព្រឹកថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា បានជួបជុំគ្នានៅសាលាឃុំស្រែអំពូម ក៏ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋបីគ្រួសារម្ចាស់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិនិងឈ្មួញអ្នកទិញដីមិនមានវត្តមានក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហានេះទេ។
តំណាងសហគមន៍លោក សុខ ថេត បញ្ជាក់ថា ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិបីប្លង់មានទំហំដីជាង ១១ហិកតារដែលចេញដោយមន្ទីរដែនដី គឺមិនមែនជាដីអាស្រ័យផលជាក់ស្ដែងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋចំណាកស្រុកបីគ្រួសារ មករស់នៅភូមិពូរ៉ាដែត នោះទេ ពីព្រោះសមាជិកសហគមន៍ទាំងអស់ដឹងច្បាស់ថា ដី ១១ហិកតារនោះ ៩០ភាគរយជាដីព្រៃឈើសុទ្ធសាធ។
លោកបន្តថា ការសម្របសម្រួលណាមួយដែលកាត់ដីព្រៃឈើទៅឲ្យបុគ្គលណាម្នាក់គឺជារឿងខុសច្បាប់៖ «សម្រាប់ខ្ញុំអត់ទទួលទេ លុះត្រាតែមន្ត្រីជំនាញដែលវាស់ដីហ្នឹងបកស្រាយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ហេតុអ្វីជនជាតិដើមភាគតិចនៅហ្នឹង វាស់ដីចម្ការចាស់ពួកគាត់អត់បានហេតុអ្វីដីគេដើមឈើព្រៃស្រោងហេតុអ្វីគេវាស់បានចេញប្លង់បាន»។
នេះជាការបដិសេធលើកទី២ បន្ទាប់ពីមន្ត្រីស្រុកពេជ្រាដា បានព្យាយាមសម្របសម្រួលកាត់ដី ១១ហិកតារចេញពីដីព្រៃការពារសហគមន៍ បន្ទាប់ពីប្រជាពលរដ្ឋភូមិពូរ៉ាដែត ជិត ១០០នាក់ រួមជាមួយមន្ត្រីឃុំ មន្ត្រីព្រៃឈើ និងអ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុក កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា បានរកឃើញឈើរាប់ពាន់ដើមក្នុងតំបន់ព្រៃការពារសហគមន៍ត្រូវឈ្មួញអ្នកទិញដីយកគ្រឿងចក្រឈូសឆាយរំលំចោលបំណងដុតរានយកដីដោយសំអាងថា ដីនោះគាត់បានទិញពីប្រជាពលរដ្ឋបីគ្រួសារមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់។
តំណាងសហគមន៍ម្នាក់ទៀត គឺអ្នកស្រី ហេង ណុក បញ្ជាក់ថា នេះជាការទទួលខុសត្រូវដើម្បីការពារដីព្រៃដែលរដ្ឋបានប្រគល់ឲ្យសហគមន៍ការពារ។ អ្នកស្រីកត់សំគាល់ថា ឈ្មួញទិញដីបានឈូសឆាយព្រៃលើសទំហំដីដែលមានក្នុងប័ណ្ណទាំងបីរាប់សិបហិកតារដែលជាបទល្មើសព្រៃឈើធ្ងន់ធ្ងរមិនអាចសម្របសម្រួលបានឡើយ៖ «គេថាអត់ព្រមទេគេទុកដីហ្នឹងជាសហគមន៍ដដែលគេមិនមានលទ្ធភាពសម្របសម្រួលបានទេ។ ទារឲ្យផ្ដន្ទាទោសអ្នកឈូសឆាយព្រៃ»។
ព្រៃការពារសហគមន៍ភូមិពូរ៉ាដែត មានទំហំ ១.៣២៣ហិកតារ ចុះបញ្ជីទទួលស្គាល់ដោយមន្ត្រីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ជាពិសេសមានការទទួលស្គាល់ពីក្រសួងកសិកម្ម ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទទុកជាព្រៃការពាររបស់សហគមន៍ តាំងពីឆ្នាំ២០០៩។ ក៏ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០១២ ក្រុមនិស្សិត និងមន្ត្រីជំនាញដីធ្លីបានចុះវាស់វែងឆ្វៀលដីដែលប្រជាពលរដ្ឋដាំដុះជាក់ស្ដែងនៅតំបន់អភិរក្សនោះជូនប្រជាពលរដ្ឋតាមគោលនយោបាយស្បែកខ្លារបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។
អភិបាលរងស្រុកពេជ្រាដា លោក ខាំ ដារ៉ា បញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធររកឃើញថា ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិទាំងបីដែលប្រជាពលរដ្ឋបីគ្រួសារលក់ទៅឲ្យឈ្មួញគឺជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ទើបសម្របសម្រួលកាត់ដីនោះទៅឲ្យអ្នកទិញដី។ ក៏ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរនឹងចាត់វិធានការច្បាប់ចំពោះអ្នកទិញដីដែលឈូសឆាយពង្រីកដីបំពានទៅលើព្រៃសហគមន៍៖ «១១ហិកតារ ៨០អារ គេទទួលស្គាល់ហើយណាតាមផ្លូវរដ្ឋ។ ដល់គេឈូសលើសលប់ច្រើនអាហ្នឹងគេកាត់ទៅឲ្យសហគមន៍គ្របគ្រងវិញ តាមនីតិវិធីយើងដោះស្រាយតាមច្បាប់ទៅ»។
រីឯប្រធានមន្ទីរដែនដីខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ឈឹម កាន បញ្ជាក់ដែរថា គោលនយោបាយចាស់សកម្មភាពថ្មីបានតម្រូវឲ្យវាស់វែងឆ្វៀលចេញដីកាន់កាប់ជាក់ស្ដែងជូនពលរដ្ឋបើទោះដីនោះឋិតក្នុង
តំបន់សម្បទានក្រុមហ៊ុន ឬតំបន់ព្រៃការពារសហគមន៍ក៏ដោយ។ លោកទទួលស្គាល់ថា ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីដែលមានទំនាស់ពិតជាប័ណ្ណស្របច្បាប់ដែលមន្ត្រីជំនាញចេញទៅឲ្យពលរដ្ឋបីគ្រួសារលើដីដាំដុះជាក់ស្ដែងជាង ១១ហិកតារ៖ «ដីមានប្លង់គឺដីស្របច្បាប់ហើយដីបីប្លង់ បើនៅលើដីសហគមន៍ ពេលគេបិទផ្សាយ ៣០ថ្ងៃប្រហែលជាសហគមន៍តវ៉ាហើយ»។
របាយការណ៍អង្កេតរបស់មន្ត្រីសមាគមអាដហុក ខេត្តមណ្ឌលគិរី រកឃើញថា ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិទាំងបីប្លង់ចេញនៅឆ្នាំ២០១២ មានម្ចាស់កម្មសិទ្ធិឈ្មោះ យន់ លី មាស សារិន និងឈ្មោះ ហ៊ោ ហូត អ្នកទាំងបីមិនមែនសមាជិកសហគមន៍ទេ គឺជាពលរដ្ឋចំណាកស្រុកមករស់នៅភូមិពូរ៉ាដែត។ ចំណែកដីទាំងបីប្លង់នោះមានប្រជាពលរដ្ឋក្នុងភូមិជាច្រើនបញ្ជាក់ថា ក្រុមនិស្សិតបដិសេធមិនវាស់វែងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងបីគ្រួសារនោះទេ ដោយសារតែដីនោះ ៩០ភាគរយ គឺជាដីព្រៃឈើ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក លោក សុក រដ្ឋា ថ្លែងថា ទីតាំងដីនិងអត្តសញ្ញាណអ្នកស្នើសុំប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលអ្នកភូមិបញ្ជាក់ គឺមិនស្របទៅនឹងគោលការណ៍ចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីនោះទេ ហេតុនេះអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវបង្កើតគណៈកម្មការស៊ើបអង្កេតករណីនេះ។ លើសពីនេះទៀត ការឈូសឆាយបំពានទៅលើដីព្រៃសហគមន៍របស់ឈ្មួញទិញដីត្រូវតែចាត់វិធានការច្បាប់៖ «នីតិវិធីនៃការសម្របសម្រួលរបស់គាត់ផ្ទុយច្បាប់ហើយព្រោះបើសិនទំនាស់ករណីដីធ្លី ឬដីព្រៃបើសិនមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ឬមានឯកសារគតិយុត្តិស្របច្បាប់ គឺជាចំណាត់ការរបស់តុលាការមិនមែនចំណាត់ការរបស់គណៈកម្មការសុរិយោដីទេ»។
កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ប្រជាពលរដ្ឋភូមិពូរ៉ាដែត ៦នាក់ តំណាងឲ្យសហគមន៍ ១៥០គ្រួសារបានផ្ដិតមេដៃលើពាក្យប្ដឹង ឈ្មួញទិញដីឈ្មោះ ឡេង គឹមឈាង ពីបទកាប់រានឈូសឆាយ និងហ៊ុមព័ទ្ធយកដីព្រៃ រួមទាំងប្ដឹងនាយនគរបាលប៉ុស្តិ៍ស្រែអំពូម លោក រ៉ា បូរិទ្ធ ពីបទផ្ដល់មធ្យោបាយនាំឲ្យមានការកាប់រានឈូសឆាយ និងហ៊ុមព័ទ្ធយកដីព្រៃសហគមន៍នេះ៕