ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ Thu, 28 July 2016
បន្ទាប់ពីមានករណីឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី អាយុ ៤៦ ឆ្នាំដែលជាអ្នកវិភាគនយោបាយដ៏លេចធ្លោម្នាក់កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី ១០ ខែកក្កដាខណៈពេលដែលលោកកំពុងទទួលទានកាហ្វេពេលព្រឹករបស់គាត់ក្នុងមីនីម៉ាតមួយនៅកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញនោះមានមនុស្សរាប់ពាន់ រាប់ម៉ឺននាក់ទាំងអ្នកមាន ទាំងអ្នកក្រ ទាំងអ្នកទីក្រុង និងអ្នកស្រុកស្រែចម្ការបានទៅប្រមូលផ្តុំគ្នានៅវត្តចាស់ជាពិសេសនៅថ្ងៃដង្ហែសពទៅតម្កល់នៅស្រុកកំណើតក្នុងខេត្តតាកែវគឺមានអ្នកចូលរួមដោយស្ម័គ្រចិត្តមកពីគ្រប់ទិសទីយ៉ាងណែនណាន់តាន់តាប់ដើម្បីជាការបង្ហាញនូវសមានចិត្ត និងចូលរួមរំលែកទុក្ខយ៉ាងក្រៀមក្រំជាមួយក្រុមគ្រួសារសពលោក កែម ឡី។
លោក បណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈការរិះគន់របស់លោកទៅលើរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងម្តងម្កាលលោកក៏បានរិះគន់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់នាងខ្ញុំផ្ទាល់ផងដែរ។ លោកទទួលបានកេរ្តិ៍ឈ្មោះសម្រាប់ការរិះគន់របស់លោកដោយមិនមានការភ័យខ្លាច។
នៅឆ្នាំ ២០១៤ លោកបានបង្កើតកម្មវិធីមួយឈ្មោះថា «ខ្មែរដើម្បីខ្មែរ» ជាក្រុមតស៊ូមតិមួយដើម្បីលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ បន្ទាប់មកលោកក៏បានបង្កើតគណបក្សមួយឈ្មោះថាគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានដែលគ្រោងនឹងឈរឈ្មោះសម្រាប់បោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅឆ្នាំ ២០១៧ និងការបោះឆ្នោតសកលនៅឆ្នាំ ២០១៨ ខាងមុខនេះ។
លោក កែម ឡី គឺជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នករិះគន់មួយចំនួនទៀតដែលទទួលបានការស្រឡាញ់ក្នុងការដែលលោករិះគន់ពីបញ្ហាផ្សេងៗនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ មនុស្សជាច្រើនបានស្គាល់លោកតាមរយៈការផ្សាយសំឡេងក្នុងវិទ្យុជាញឹកញាប់ក៏ដូចជាការផុសតាមទំព័រ Facebook របស់លោកជាដើមដែលជារឿយៗលោកតែងធ្វើការពន្យល់ពីជីវិតពិតនៃអំពើពុករលួយ និងនិទ្ទណ្ឌភាពដែលធ្លាប់បានកើតមានឡើងនាពេលកន្លងមក។
នៅមុនពេលទទួលមរណភាពគាត់បានចាប់ផ្ដើមគម្រោងលេចធ្លោមួយក្នុងចំណោមគម្រោងនានាជាអ្វីដែលលោកហៅថា «១០០រាត្រី» ដែលជាយុទ្ធនាការធ្វើដំណើរនៅទូទាំងប្រទេសរួមបញ្ចូលទាំងការស្នាក់នៅផ្ទះជាមួយក្រុមគ្រួសារក្រីក្រដែលរស់នៅតាមទីជនបទ និងការទៅមើលតំបន់ដែលទាមទារដោយប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាមផងដែរ។
សូម្បីតែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលជាប្រទេសមួយធ្លាប់មានប្រវត្តិពីអំពើហិង្សា បញ្ហានយោបាយ និងបញ្ហាផ្សេងៗក្តីតែករណីសម្លាប់លោក កែម ឡី ពិតជាកក្រើកខ្លាំងណាស់ដោយទទួលបានការថ្កោលទោស និងការចូលរួមបង្ហាញពីការសោកស្តាយពីប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងច្រើនដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមក។
បន្ទាប់ពីបានបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ហើយឃាតករបានរត់គេចខ្លួនដោយថ្មើរជើងរហូតដល់ហ្វូងមនុស្សជាច្រើនប្រមូលផ្តុំគ្នាដេញចាប់បាន និងធ្វើការវាយដំបុរសនោះផងដែរ។ បុរសនោះត្រូវបានគេយកទៅឃុំឃាំងដោយប៉ូលិស។ បុរសនេះបានប្រាប់ថាគាត់ឈ្មោះ «ជួបសម្លាប់» ហើយបានអះអាងថាលោកបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ព្រោះតែបញ្ហាបំណុល។
រឿងដែលឃាតករសារភាពហាក់ដូចជាមិនសមហេតុផលហើយសាច់ញាតិរបស់បុរសទាំងពីរបាននិយាយដូចគ្នាថាពួកគាត់មិនគិតថាបុរសទាំងពីរនេះស្គាល់គ្នានោះទេពីមុនមក។ ដូច្នេះហើយការសារភាពរបស់ឃាតករនៅតែមិនទាន់ច្បាស់ហើយសំណួរនៅតែចោទសួរថាតើឃាតករធ្វើឃាតលោក កែម ឡី តាមបញ្ជារបស់អ្នកណាម្នាក់ឬមួយយ៉ាងណា?
អ្វីដែលកើតឡើងគឺវាបានកើតឡើងរួចហើយប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនជឿថាករណីសម្លាប់លោក កែម ឡី គឺជាករណីនយោបាយហើយមានមនុស្សតិចណាស់ដែលមានជំនឿទៅលើការស៊ើបអង្កេតរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលបានសន្យា។ ទោះការពិតដែលនៅពីក្រោយការស្លាប់របស់លោក កែម ឡី ជាអ្វីក៏ដោយ ក៏ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានកំណត់រួចទៅហើយពីចំណុចមួយនៃការមិនត្រឡប់មកវិញនៃការផ្តល់គំនិតជាសាធារណៈ។
ឥឡូវនេះការបាក់បែកប្រេះឆារវាងប្រជាជន និងរដ្ឋាភិបាលមើលទៅមិនងាយនឹងត្រឡប់ក្រោយបាននោះទេ។
ភាពជឿជាក់របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចបានរង្គោះរង្គើចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតសកលក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ មកម្ល៉េះនៅពេលដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាស្ទើរតែបាត់អាសនៈភាគច្រើនរបស់ខ្លួនដែលមានដោយភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើនជុំវិញការទទួលជ័យជម្នះដ៏ប្រកៀកប្រកិតគ្នានោះជាពិសេសការខុសឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតហើយលទ្ធផលនេះបានបង្ហាញពីសញ្ញានៃវិបត្តិជំនឿចិត្ត។
មានការប្រឆាំងតវ៉ាធំៗអស់រយៈពេលជាច្រើនខែនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញរហូតដល់មានការបង្រ្កាបដ៏បង្ហូរឈាម។
មួយរយៈនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ រដ្ឋាភិបាលហាក់ដូចជាមានឆន្ទៈក្នុងការសហការជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប៉ុន្តែបន្ទាប់មកករណីនោះបានបាត់បង់អស់ទៅវិញ។ ជិតមួយឆ្នាំហើយមកទល់ពេលនេះដែលមន្ត្រីនានាតុលាការ និងស្ថាប័នសាធារណៈដទៃទៀតបានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសមាជិកសភាបក្សប្រឆាំងសកម្មជនបរិស្ថាន និងសមាជិកសង្គមស៊ីវិលផ្សេងៗដែលហ៊ានរិះគន់។
មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី បាននិរទេសខ្លួនទៅបរទេសដើម្បីចៀសវាងការចាប់ខ្លួនទាក់ទងនឹងបណ្តឹងបរិហារកេរ្តិ៍ដោយអតីតរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស។ លោក កឹម សុខា ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏កំពុងត្រូវបានគំរាមកំហែងផងដែរពីបទបរិហារកេរ្តិ៍មួយពីករណីស្រ្តីកំណាន់របស់គាត់។ លោកបាននៅក្នុងទីស្នាក់ការកណ្តាលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចាប់តាំងពីចុងខែឧសភាមកម្ល៉េះដើម្បីចៀសវាងការចាប់ខ្លួន។
តំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិពីររូបត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារដោយរំលោភលើអភ័យឯកសិទ្ធិសភារបស់ពួកគេដែលបានការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើករណីដែលបានចោទប្រកាន់ថាពួកគេបានបង្ហោះឯកសារលើបណ្ដាញសង្គមទាក់ទងទៅនឹងភាពមិនត្រឹមត្រូវពីបញ្ហាព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជាជាមួយនឹងប្រទេសវៀតណាម។
សមាជិកសភាបក្សប្រឆាំងជាច្រើនរូបប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទបះបោរក្នុងការដឹកនាំការតវ៉ាដោយសន្តិវិធីកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ ២០១៤ ដែលបានអំពាវនាវឱ្យមានសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពនៃការជួបជុំដែលក្រោយមកបង្កជាអំពើហិង្សាបន្ទាប់ពីកងកម្លាំងចូលទៅអន្តរាគមន៍។
សមាជិកអង្គការអាដហុកចំនួន ៤ នាក់ដែលជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សឈានមុខគេមួយនៅកម្ពុជាត្រូវបានគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារពីបទសូកប៉ាន់សាក្សីក្នុងសំណុំរឿងប្រឆាំងនឹងលោក កឹម សុខា នេះ។ ក៏មានសមាជិកម្នាក់នៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតផងដែរ ដែលបានរងការចោទប្រកាន់។ រីឯបុគ្គលិកសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញម្នាក់ក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ដែរដោយជាប់ទាក់ទងនឹងករណីនេះដូចគ្នា។
ករណីនៃការបង្ក្រាបទាំងនេះគឺជាកិច្ចការផ្ទាល់របស់រដ្ឋចំណែកឯមូលហេតុនៅពីក្រោយការសម្លាប់លោក កែម ឡី នៅតែមិនច្បាស់លាស់។ ប៉ុន្តែមនុស្សជាច្រើនមានការប្រយត្ន័ប្រយែង និងខ្លះមានការខឹងសម្បាហើយពួកគេទំនងជាមានការសង្ស័យទៅលើការសន្និដ្ឋានណាដែលធ្វើការស៊ើបអង្កេតដោយរដ្ឋាភិបាលមួយ។
ប៉ុន្មានថ្ងៃមុនពេលទទួលមរណភាពលោក កែម ឡី បាននិយាយនៅវិទ្យុអាស៊ីសេរីពីរបាយការណ៍ថ្មីមួយដែលចេញផ្សាយដោយអង្គការ Global Witness ដែលបានរៀបរាប់លម្អិតពីការគ្រប់គ្រងអាជីវកម្មជាច្រើនរបស់សមាជិកគ្រួសារ និងសាច់ញាតិជិតស្និទ្ធរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងការរំលោភបំពានអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាល។
ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់រដ្ឋាភិបាលជាច្រើនរួមទាំងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ខ្លួនគាត់ផ្ទាល់បានសួរសាធារណជនឲ្យធ្វើការពិចារណាថាអ្នកណាដែលបានទទួលអត្ថប្រយោជន៍ពីការសម្លាប់លោក កែម ឡី ហាក់ដូចជាចង់មានន័យទៅរកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ប៉ុន្តែប្រជាជនកម្ពុជាមិនមែនងាយស្រួលឲ្យគេបោកបាននោះទេ។ បើមានអ្វីកើតឡើងពួកគេនឹងអង់អាចក្រោកឈរឡើងដើម្បីនិយាយការពិតដូចជាលោក កែម ឡី អ៊ីចឹងដែរ។
ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីគាត់ត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់ប្រជាជននៅកន្លែងកើតហេតុបានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅជុំវិញសាកសពរបស់គាត់ដើម្បីការពារហើយយករថយន្តរបស់គាត់ជំនួសឲ្យរថយន្តដឹកសពដើម្បីដឹកសពរបស់គាត់ទៅកាន់វត្តចាស់។ អ្នកផ្សេងទៀតបានរូតរះស្វែងរកឈ្មោះពិតរបស់ឃាតករដោយចែកចាយរូបភាពតាមប្រព័ន្ធ Facebook។
ប្រសិនបើការសម្លាប់លោក កែម ឡី ត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីបង្កើតឲ្យមានការភ័យខ្លាចគឺវាធ្វើឲ្យកាន់តែមានកំហឹង និងការប្តេជ្ញាចិត្តប៉ុណ្ណោះ។ មន្ត្រីកម្ពុជាជាច្រើនបានចេញសារព្រមានជាញឹកញាប់អំពីអ្វីដែលហៅថា «បដិវត្តន៍ពណ៌» ហើយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីក៏បានព្រមានប្រឆាំងនឹងការអំពាវនាវឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរនៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមផងដែរ។ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ខ្លាចពលរដ្ឋខ្លួនឯង។ ប្រហែលជាវាមានហេតុផលអ្វីមួយ៕NS
លោកស្រី មូរ សុខហួរ ជាសមាជិករដ្ឋសភាជាតិនៃប្រទេសកម្ពុជាមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសភាអាស៊ានសម្រាប់កិច្ចការសិទ្ធិមនុស្ស។