ដោយ ជិន ជេដ្ឋា RFA 2016-08-16
អ្នកភូមិនៃឃុំកំពង់ត្រឡាច ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បានចងក្រងគ្នាជាសហគមន៍ដឹកភ្ញៀវទេសចរតាមរទេះគោបុរាណ ដើម្បីទាញយកកម្រៃបន្ថែមលើការងារធ្វើស្រែចម្ការ ឬការងារសំណង់ និងរោងចក្រកាត់ដេរ។ មន្ទីរទេសចរណ៍គ្រោងពង្រឹងសមត្ថភាពសហគមន៍ និងអភិរក្សរទេះឈើបុរាណដើម្បីទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិចូលជិះកម្សាន្តកាន់តែច្រើន។
«សំឡេងរទេះគោ»
នៅលើកំណាត់ផ្លូវក្រាលកៅស៊ូជាងពីរគីឡូម៉ែត្រចេញពីវត្តពោធិ៍រុក្ខារាម ហៅវត្តកំពង់ត្រឡាចលើ ឆ្ពោះទៅកំពង់ផែសំចតមាត់ទន្លេ ឋិតនៅភូមិកំពង់ត្រឡាចក្រោម នៃឃុំកំពង់ត្រឡាច។ រទេះគោដឹកភ្ញៀវទេសចរចម្រុះជាតិសាសន៍ប្រមាណ ៦០គ្រឿង កំពុងបរបណ្ដាក់គ្នាជាជួរអមដោយអ្នកបរ និងមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍របស់ក្រុមហ៊ុនតាមកប៉ាល់មួយញញឹមរាក់ទាក់រកភ្ញៀវ។
អ្នកគ្រប់គ្រងរទេះគោដឹកភ្ញៀវទេសចរលោក ប៉ាល់ សារឿង មានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្នចំនួនរទេះគោដឹកភ្ញៀវបានកើនពី ៤០គ្រឿង ដល់ ៦០គ្រឿង ដើម្បីបំពេញតម្រូវការភ្ញៀវចេះតែកើនឡើងពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។ រទេះទាំង ៦០គ្រឿង បានជ្រើសចេញពីភូមិអ្នកតាហាង និងកំពង់ត្រឡាចលើ ដើម្បីចែកវេនគ្នាដឹកភ្ញៀវ ឬត្រូវការរទេះទាំងអស់តែម្ដងអាស្រ័យលើចំនួនភ្ញៀវតិច ឬច្រើន៖ «អត់ទៀងដែរបើភ្ញៀវបានមកញឹកទៅបានគ្រាន់ដែរ តែជួនកាលភ្ញៀវមករង្វើលទៅ។ រង្វើលចាប់តាំងពីខែ៦ រហូតចូលដល់ខែ៨ បានចាប់កើនភ្ញៀវហើយ មួយថ្ងៃពីរជើងក៏មាន ជួនកាលខានមួយថ្ងៃទៅ។ ខ្ញុំអត់បានដឹកទេ គ្រាន់តែដើរមើលរទេះទេ សម្រាប់ចូលខាងក្រុមហ៊ុនឲ្យ ១០ដុល្លារក្នុងមួយជើង។ ខ្ញុំចំណាស់នេះហើយដូចថា មានភ័ព្វសំណាងខ្ញុំដែរ បានមានការងារដឹកភ្ញៀវទេសចរ»។
លោក ប៉ាល់ សារឿង បញ្ជាក់ថា ម្ចាស់រទេះដឹកភ្ញៀវមួយជើងបានលុយបួនដុល្លារ ហើយចំណូលបានតិច ឬច្រើនអាស្រ័យលើថ្ងៃខ្លះមានភ្ញៀវច្រើនអាចដឹកលើសពីមួយជើងក្នុងរទេះមួយគ្រឿង។ត្បិតចំណូលបានមកពីមុខរបរនេះមិនច្រើន ឬអាចធ្វើឲ្យជីវភាពគ្រួសារធូរធារ ប៉ុន្តែវាអាចជួយដោះស្រាយម្ហូបអាហារ ឬទិញសម្ភារៈប្រើប្រាស់ក្នុងគ្រាដែលពលរដ្ឋមមាញឹកខ្លាំងនឹងការងារផ្សេងៗទៀត។
ភ្ញៀវទេសចរចម្រុះជាតិសាសន៍ដែលធ្វើដំណើរតាមកប៉ាល់ក្នុងតំបន់អាស៊ាន ហើយឆ្លងកាត់បឹងទន្លេសាបក្នុងទឹកដីខេត្តកំពង់ឆ្នាំង តែងតែឈប់ចតកប៉ាល់ពីរកន្លែង គឺ១កន្លែងនៅឃុំកំពង់ត្រឡាច និង១កន្លែងទៀតនៅសង្កាត់ផ្សារឆ្នាំង ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង ដើម្បីជិះរទេះកម្សាន្ត និងទស្សនាសិប្បករស្មូនក្អមឆ្នាំង។ ភ្ញៀវបរទេសភាគច្រើនមិនដែលមើលរំលងតំបន់ទស្សនា និងកម្សាន្តទាំងពីរនេះឡើយ។
ភ្ញៀវទេសចរជនជាតិអូស្ត្រាលីម្នាក់ លោក ប៊ែរី (BEARY) បង្ហាញការចាប់អារម្មណ៍ទាក់ទងនឹងការជិះរទេះគោថា ពេលឡើងលើរទេះលោក និងភរិយាមានអារម្មណ៍សប្បាយចិត្តប្លែក ដោយកន្លងទៅលោកមិនធ្លាប់បានជិះរទេះដូច្នេះឡើយ។ លោកមានទំនុកចិត្តលើអ្នកបររទេះ ហើយលោកបានធំដឹងក្តីឡើងនៅទីកន្លែងចិញ្ចឹមសត្វគោក្របីដ៏ធំមួយ ដូច្នេះលោកមិនខ្លាចវាទេ។
អ្នកបរ ឬបញ្ជាគោអូសរទេះដឹកភ្ញៀវ មានទាំងមនុស្សស្រីវ័យចំណាស់ និងមនុស្សប្រុសពេញកម្លាំង។ មនុស្សស្រីត្រូវកាន់គោដែលស្លូត និងមិនសូវផ្អើលមនុស្ស ឬឡានពេលបរតាមដងផ្លូវ ប៉ុន្តែមនុស្សប្រុសដៃរឹង ស្មាមាំ និងស្មារតីល្អវិញ ភាគច្រើនកាន់គោដែលមានមាឌធំៗ ឬឆាប់ផ្អើលពេលមានឡាន-ម៉ូតូបើកជិត។ ការអនុវត្តបែបនេះដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពជូនភ្ញៀវក្រែងមានហេតុការណ៍អ្វីកើតឡើង។
ទាក់ទងបញ្ហានេះប្រធានគ្រប់គ្រងរទេះគោ លោក ប៉ាល់ សារឿង បញ្ជក់ថា នៅពេលមានភ្ញៀវជិះរទេះគោច្រើនលោកបានជួលកម្លាំងដើរអមរទេះម្នាក់ ឬពីរនាក់បន្ថែមលើកម្លាំងសមត្ថកិច្ចប៉ូលិសតែងតែចេញមកសម្រួលចរាចរណ៍ និងការពារសន្តិសុខជូនភ្ញៀវ។
លោកពុំមានរទេះផ្ទាល់ខ្លួនទេ ប៉ុន្តែលោកអាចទទួលបានកម្រៃជើងសារតាមរយៈការត្រួតពិនិត្យលក្ខណៈបច្ចេកទេសរទេះ និងសុវត្ថិភាពភ្ញៀវ៖ «កាលលើកមុនមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លះ តែក្រោយៗនេះចេះតែប្រយ័ត្នទៅ។ មានក្រុមប៉ូលិសជួយអន្តរាគមន៍ដែរ ហើយខ្ញុំដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងរទេះត្រូវថែមកម្លាំងមួយទៀត បើច្រើនទៅពីរទៅខ្លាចមានបញ្ហាដូចថ្ងៃមុន។ ពីមុនក្មេងវាលេងរមៀលកង់ឡានចូលក្នុងរទេះគោ ហើយគោបម្រាស់ធ្លាក់ជ្រោះ»។
ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក សេង សាលី ឲ្យដឹងថា នៅឆ្នាំ២០១៧ ខាងមុខមន្ទីរមានផែនការចំនួន៧ ដើម្បីអនុវត្តទាក់ទាញកំណើនភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិចូលទស្សនា និងកម្សាន្តតាមរមណីយដ្ឋាននានាក្នុងខេត្ត។ នៅក្នុងផែនការទាំង៧នេះ មានមួយនឹងអនុវត្តនៅតំបន់ទេសចរណ៍ នៃសហគមន៍បររទេះគោដឹកភ្ញៀវនៅឃុំកំពង់ត្រឡាច ស្រុកកំពង់ត្រឡាច មួយដែរ។
លោក សេង សាលី បន្ថែមថា ក្នុងមួយឆ្នាំមានភ្ញៀវទេសចរជាតិ-អន្តរជាតិ ចន្លោះពីពីរពាន់ ទៅបីពាន់នាក់ ចាប់អារម្មណ៍នឹងការជិះរទេះកម្សាន្ត ហើយចំនួននេះនឹងកើនទៀតពេលផែនការអនុវត្ត៖ «កន្លងមកខ្ញុំមិនទាន់បានរៀបចំអីត្រឹមត្រូវមែន ប៉ុន្តែក្នុងឆ្នាំ២០១៥ បានចុះទៅណែនាំគាត់ពីរលើកហើយ អំពីការតុបតែង រៀបចំជួលរទេះហ្នឹងឲ្យមាំឲ្យស្អាត មានព្រែក កោះចាស់អីហ្នឹងត្រូវដោះដូរដាក់ថ្មីដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវ។ មួយទៀតពូបានណែនាំឲ្យអ្នកបររទេះឲ្យស្លៀកពាក់របៀបជាខ្មែរ ដោយមានមួកស្លឹកត្នោត ក្រវាត់ក្រមាក្រហមនឹងចង្កេះ ហើយស្លៀកខោរឡាញ់ ឬខោរកសិករ ហើយមានអនាម័យខ្លួនប្រាណផង»។
សមាជិកសហគមន៍ដែលមានរទេះដឹកភ្ញៀវ បានព្យាយាមនិយាយរាក់ទាក់រកភ្ញៀវ និងបររទេះដោយប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងល្បឿនលឿន ឬយឺតតម្រូវទៅតាមចិត្តរបស់ភ្ញៀវទេសចរ ហើយបើភ្ញៀវត្រូវចិត្តអាចទទួលបានលុយធីបពី ៥ ទៅ ១០ដុល្លារ បន្ថែមលើប្រាក់ឈ្នួលគោលដែលបានកំណត់ដោយសហគមន៍ក្នុងមួយជើងតម្លៃមួនដុល្លារ៕