ដោយ ម៉ែន សុធីរ RFA 2016-09-25
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ រស់ឃុំអន្លង់ជ្រៃ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង យករុក្ខជាតិព្រៃម្យ៉ាងផលិតជាចង្កឹះប្រើប្រាស់ និងធ្វើអាជីវកម្មលក្ខណៈប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិច។
ប្រភេទរុក្ខជាតិផលិតចង្កឹះនោះ ហៅជាភាសាជនជាដើមភាគតិចកួយថា ដើមខ្ទែង និងហៅជាភាសាខ្មែរថាដើមទ្រាំង មានស្លឹក និងធាងស្រដៀងដើមត្នោត ច្រើនដុះនៅឃុំអន្លង់ជ្រៃ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ និងនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ខែត្រស្ទឹងត្រែង។ ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច ចាត់ទុករុក្ខជាតិនេះថា ផ្ដល់សារប្រយោជន៍ច្រើនដែលបម្រើដល់សេចក្ដីត្រូវការរបស់សហគមន៍ដូចជា ស្លឹកទ្រាំង អាចប្រក់ដំបូលផ្ទះ កន្ទេល ហើយធាងទ្រាំង អាចធ្វើរនាបផ្ទះ និងចង្កឹះជាដើម។
សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ រស់នៅឃុំអន្លង់ជ្រៃ អំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលគាំទ្រផលិតផលចង្កឹះរបស់ពួកគេ ដែលផលិតដោយដៃគ្មានសារធាតុគីមី ដើម្បីលើកកម្ពស់ប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិចកួយជាផ្នែកមួយបង្កើនជីវភាពគ្រួសាររបស់ពួកគេ។
ការអំពាវនាវនេះធ្វើឡើង នៅថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ស្របពេលការផលិតចង្កឹះរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកំពុងឋិតនៅភាពលំបាកនៅឡើយ ដោយសារខ្វះខាតសម្ភារៈផលិត និងលទ្ធភាពគាំទ្រនៅមានកម្រិត។
បុរសម្នាក់អង្គុយលើកន្ទេល ដៃម្ខាងកាន់កាំបិតបន្ទោះ និងដៃម្ខាងទៀតកាន់ធាងទ្រាំង គឺលោក ឈឹម ណាង។ លោករៀបរាប់ថា ធាងទ្រាំង ដែលពលរដ្ឋផលិតជាចង្កឹះនោះ គឺជាប្រភេទរុក្ខជាតិព្រៃម្យ៉ាងដែលដុះច្រើននៅភូមិមន និងភូមិអន្លង់ជ្រៃ និងដុះនៅតំបន់ផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ ខែត្រស្ទឹងត្រែង។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្នកភូមិធ្វើដំណើរឆ្ងាយពីផ្ទះប្រមាណពី ១គីឡូម៉ែត្រ ដល់ ២០គីឡូម៉ែត្រដើម្បីស្វែងរកធាងទ្រាំង មកផលិតជាចង្កឹះ។ លោកពន្យល់ថា ធាងដើមទ្រាំងទាំងមូលមិនអាចផលិតជាចង្កឹះបានទាំងអស់ដែរ គឺគេលះយកតែទ្រាំងតូចពណ៌ខ្មៅនៅសងខាងធាង មានបន្លា។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ រស់នៅភូមិអន្លង់ជ្រៃ លោក កៅ ជូន ឲ្យដឹងថា លក្ខណៈពិសេសនៃធាងទ្រាំងអាចផលិតចង្កឹះបានរឹងមាំល្អ ប្រើប្រាស់បានយូរ និងងាយស្រួលប្រើជាងចង្កឹះផលិតពីឫស្សី។ លោកថា មជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍ស្ត្រីនៃមន្ទីរកិច្ចការនារី បានស្វែងរកទីផ្សារទិញផលិតផលពីអ្នកភូមិ និងបញ្ជាទិញចង្កឹះមួយគូតម្លៃ ៥០០រៀល ទៅ ៦០០រៀល។ លោកថា តម្លៃនេះ មិនអាចទូទាត់កម្លាំងពលកម្មបានទេ ខណៈពួកគាត់បានចំណាយពេលច្រើនម៉ោងទើបអាចផលិតចង្កឹះបាន៖ «កន្លងមកវាមានដែលក្រុមគេ មានក្រុមមានពួកគាំទ្រពីខាងមន្ទីរកិច្ចការនារីខែត្រ។ តែក្នុងខែត្រនេះ (រដូវវស្សា) បងប្អូនជាប់រវល់បង្កបង្កើនផលផ្សេងៗ ធ្វើតាមរដូវទេ បើថាខែប្រាំងវិញ ធ្វើញឹកញាប់ហើយ»។
មេឃុំអន្លង់ជ្រៃ លោក ព្រំ យ៉ា មានប្រសាសន៍ថា កន្លងទៅមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍ស្ត្រីជំរុញឲ្យអ្នកភូមិផលិតចង្កឹះចងក្រងជាក្រុម ក្នុងមួយក្រុមមានពលរដ្ឋ ១០គ្រួសារ។ លោកថា ឃុំអន្លង់ជ្រៃ មានកសិករ ៤ក្រុមផលិតចង្កឹះ។ លោកត្អូញថា សព្វថ្ងៃនេះ កសិករមិនអាចចងក្រងជាក្រុមផលិតចង្កឹះបានទេ ដោយសារខ្វះទីផ្សារ ខ្វះសម្ភារៈផលិត ហើយចង្កឹះមានតម្លៃថោក។ លោកអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរគាំទ្រផលិតផលចង្កឹះជនជាតិដើមភាគតិច គ្មានសារធាតុគីមី និងមិនប៉ះពាល់សុខភាព៖ «សួរនាំលោកមេភូមិធ្វើតាមតម្រូវការទេ។ ពេលណាគេត្រូវការបានធ្វើ។ បាទ! មានទ្រាំងនៅមន និងទ្រាំងនៅអន្លង់ជ្រៃ»។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍ស្ត្រី នៃមន្ទីរកិច្ចការនារីខែត្រស្ទឹងត្រែង កញ្ញា ប៉ាន បញ្ជារ៉ា ថ្លែងបញ្ជាក់ថា សង្វាក់ផលិតកម្មនេះនៅមិនទាន់មានការគាំទ្រពីមជ្ឈដ្ឋានទូទៅនៅឡើយ ដែលជំរុញឲ្យផលិតកម្មនេះរអាក់រអួល ពោលគឺមិនទាន់មានទីផ្សារគោលដៅជាក់លាក់។ លើសពីនេះ ចង្កឹះដែលផលិតដោយសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដែលដាក់លក់នៅមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍ស្ត្រីខែត្រស្ទឹងត្រែង លក់មួយបាច់ ឬ ១០គូ តម្លៃចាប់ពី ៧ពាន់រៀល ដល់ជាង ១ម៉ឺនរៀល។ កញ្ញាអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរគាំទ្រផលិតផលជនជាតិដើមភាគតិច គ្មានធាតុគីមីដើម្បីបង្កើនប្រាក់ចំណូលជនជាតិដើមភាគតិច។
ភូមិអន្លង់ជ្រៃ និងភូមិមន នៃឃុំអន្លង់ជ្រៃ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ឋិតនៅទិសខាងជើងឆៀងខាងលិចពីទីរួមខែត្រស្ទឹងត្រែង ឆ្ងាយពីទីរួមខែត្រជាង ៧០គីឡូម៉ែត្រដោយធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ៩ ឆ្លងស្ពានមេគង្គ។ ពលរដ្ឋរស់នៅទីនោះ ភាគច្រើនជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយ មានចំនួនជាង ១.៤០០គ្រួសារ។
ប្រធានសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា (ANSA) លោក សន ជ័យ ជំរុញឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធបង្កើនការលើកទឹកចិត្តផលិតផលចង្កឹះរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ដើម្បីកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ផលិតផលនៅក្រៅប្រទេស ដែលអាចមានសារធាតុគីមីប៉ះពាល់សុខភាព។ លោកថា ក្រុមការងារលើកស្ទួយសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច គួរបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយលើកទឹកចិត្ត និងបំផុសគំនិតប្រើផលិតផលរបស់សហគមន៍។
លោកមើលឃើញថា ពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើនបានប្រើចង្កឹះនាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម ដែលគេសង្ស័យមានធាតុគីមី ស្ទើរតែក្លាយជាទម្លាប់ទៅហើយ បង្កប៉ះពាល់សុខភាព និងខាត់ប្រយោជន៍ពលរដ្ឋដោយមិនដឹងខ្លួន៖ «នៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗត្រូវតែពិចារណាប្រើប្រាស់ផលិតផលក្នុងស្រុកឲ្យអស់ពីលទ្ធភាព។ កុំនាំគ្នាញៀនញ៉ាមតែរឿងផលិតផលនាំចូលពីក្រៅប្រទេសពេក។ របស់ខ្លះគេផលិតសម្រាប់នាំចេញហើយយើងទៅប្រើប្រាស់វាអាចប៉ះពាល់ ឈ្មួញខ្លះគេរកស៊ី គេមិនសូវគិតពីសីលធម៌ គេអាងតែរបស់ប្រជាជនគេ យើងចេះតែនាំគ្នាប្រើ»។
កាសែតក្នុងស្រុកចុះផ្សាយថា ជាច្រើនឆ្នាំកន្លងទៅ ចង្កឹះដែលនាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម ធ្វើពីឫស្សី ប្រើសារធាតុស្ពាន់ធ័រ និងសារធាតុគីមីផ្សេងទៀតដើម្បីរក្សាគុណភាពចង្កឹះ ហើយចង្កឹះដែលនាំចូលពីប្រទេសវៀតណាម ត្រូវបានគេហាមប្រើនៅប្រទេសថៃ និងចិន ជាដើម។
ធាងទ្រាំង ត្រូវបានសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ផលិតជាចង្កឹះតាំងពីដើមមក។ នៅឆ្នាំ២០១៤ មជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍ស្ត្រីនៃមន្ទីរកិច្ចការនារីខែត្រស្ទឹងត្រែង បានផ្ដួចផ្ដើមបង្កើតជាក្រុមផលិតចង្កឹះ និងរកទីផ្សារឲ្យសហគមន៍ និងបានកំណត់តម្លៃឲ្យសហគមន៍ផលិតចង្កឹះក្នុង ១គូតម្លៃចាប់ពី ៥០០រៀល ដល់ ៦០០រៀល។ ក្នុងក្រុមនីមួយៗមានគ្នាប្រមាណពី ១០នាក់ អាចផលិតចង្កឹះបានចាប់ពី ១០០គូដល់ ២០០គូក្នុងមួយថ្ងៃ។ សព្វថ្ងៃសហគមន៍មិនមានលក់ចង្កឹះនៅភូមិនោះទេ អតិថិជនអាចបញ្ជាទិញតាមរយៈមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍ស្ត្រី ក្នុងមួយបាច់តម្លៃចាប់ពី ៧ពាន់រៀល ដល់ជាង ១ម៉ឺនរៀល។ ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ អាចរកប្រាក់ចំណូលបានពីការផលិតចង្កឹះនេះគិតជាមធ្យម ១៥ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយខែ៕