ម៉ិច ដារ៉ា ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ Thu, 29 September 2016
ភ្នំពេញៈ តំណាងរាស្រ្តដែលធ្វើពហិការកិច្ចប្រជុំរដ្ឋសភា ឬ«ប្រមាថ និងមើលងាយ» តំណាងរាស្រ្តដទៃៗទៀតនឹងត្រូវកាត់ប្រាក់ខែ និងអាចត្រូវហាមមិនឲ្យចូលរួមកិច្ចប្រជុំសភានាពេលខាងមុខៗ។ នេះបើតាមសំណើមួយដែលធ្វើឡើងដោយគណបក្សប្រជាជនកាលពីម្សិលមិញដែលអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតចាត់ទុកចំណាត់ការនេះថាជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកតំណាងរាស្ត្រ។
សំណើនេះត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងអំឡុងកិច្ចប្រជុំរបស់គណៈកម្មាធិការអចិន្រៃ្តយ៍រដ្ឋសភាកាលពីព្រឹកម្សិលមិញខណៈគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងពិចារណាបញ្ចប់ការធ្វើពហិការសភាដែលខ្លួនបានប្រកាសបន្ទាប់ពីនគរបាលបានព្យាយាមចាប់ខ្លួនអនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា កាលពីថ្ងៃទី ២៦ ឧសភា។
សំណើនេះនិយាយថាតំណាងរាស្រ្តអាចអវត្តមានពីកិច្ចប្រជុំរដ្ឋសភា កិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការអចិន្រៃ្តយ៍ ឬគណៈកម្មាធិការឯកទេសរបស់ខ្លួនលុះត្រាតែមានការអនុញ្ញាតច្បាស់លាស់ពីប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន។ ឯកសារនេះបន្តថា៖ «តំណាងរាស្រ្តមិនអាចអវត្តមានដោយគ្មានការយល់ព្រមពីប្រធានសភាបានទេ។ ប្រធានអាចអនុញ្ញាតឲ្យសមាជិករដ្ឋសភាឈប់យ៉ាងច្រើនបំផុត ១៥ ថ្ងៃក្នុងមួយលើក»។ «ដើម្បីឈប់បានយូរជាងថ្ងៃកំណត់នេះគឺតម្រូវឲ្យមានការស្នើសុំការយល់ព្រមពីសម័យប្រជុំពេញអង្គនៃរដ្ឋសភា»។
«តំណាងរាស្រ្តដែលអវត្តមានជាង ៥ ថ្ងៃជាបន្តបន្ទាប់ត្រូវមានឯកសារសម្គាល់ពីគ្រូពេទ្យជាភ័ស្តុតាង»។ «តំណាងរាស្រ្តដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យឈប់ ឬឈប់យូរជាងការអនុញ្ញាតត្រូវតែឲ្យរដ្ឋសភាកាត់ប្រាក់ខែទៅតាមចំនួនថ្ងៃឈប់ធ្វើការលើការអនុញ្ញាត»។
ចំពោះតំណាងរាស្រ្តដែលមិនសុំការអនុញ្ញាតពីលោក សំរិន ទាល់តែសោះ និងមិនឆ្លើយតបនៅពេលត្រូវបានទូរស័ព្ទសួរសំណើនេះស្នើឲ្យសភា «ទាត់ពួកគេចេញពីកិច្ចប្រជុំរយៈពេល ១៥ ថ្ងៃ» សម្រាប់លើកទីមួយ និងបន្ទាប់មករយៈពេលមួយខែប្រសិនបើនៅតែបន្ត «ធ្វើខុស»។ សំណើនេះក៏បាននិយាយផងដែរថា «តំណាងរាស្រ្តដែលប្រមាថ ឬមើលងាយ ឬបង្កើតជម្លោះ ឬគំរាមកំហែងតំណាងរាស្រ្តដទៃៗ» នឹងត្រូវកាត់ប្រាក់ខែចំនួន ៥០ ភាគរយហើយមានការប្រកាសអំពីកំហុសរបស់ពួកគេនៅក្នុងរាល់ឃុំ សង្កាត់នៃខេត្តដែលពួកគេត្រូវបានបោះឆ្នោតឲ្យ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក ញ៉ែម បុញ្ញឫទិ្ធ ដែលបានចូលរួមកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការអចិន្រៃ្តយ៍បានថ្លែងថាបន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំគណបក្សប្រឆាំងនឹងជំទាស់ចំនួនវិធានថ្មីទាំងនេះដោយចង្អុលបង្ហាញថារដ្ឋសភាមានបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងគ្រប់គ្រាន់ហើយ។ លោក ប៉ុញ្ញរិទ្ធ បន្តថា៖ «មិនមានតម្រូវការឲ្យមានការសម្រេចណាមួយបន្ថែមពីលើបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងដែលបានចែងរួចហើយនោះទេ»។
លោកបានបដិសេធអំពីថាតើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងចូលរួមសម័យប្រជុំពេញអង្គខែក្រោយឬអត់នោះទេ។ លោកពន្យល់ថា៖ «យើងមិនអាចនិយាយថាតើនឹងមានការចូលរួមកិច្ចប្រជុំនោះឬអត់នោះទេ។ យើងនឹងចាំមើល»។ «គោលនយោបាយរបស់យើងគឺត្រូវដោះស្រាយ [ស្ថានភាព] ដោយសន្តិវិធី និងអហិង្សាតាមរយៈវប្បធម៌សន្ទនាដែលយើងបានអនុវត្តជោគជ័យកន្លងមក»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនលោក សុខ ឥសាន បានថ្លែងថាបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋសភាត្រូវបានបង្កើតក្នុងអំឡុងពេលផ្សេងគ្នាហើយលោកថាការមិនព្រមចូលសភាជាច្រើនខែរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិតម្រូវឲ្យមានវិធីសាស្រ្តថ្មី។ លោក ឥសាន បន្តថា៖ «បទបញ្ជាចាស់មិនត្រូវនឹងស្ថានភាពថ្មី»។ «បទប្បញ្ញត្តិទាំងនេះគឺដើម្បីចាប់មនុស្សអាក្រក់ហើយយើងបានឃើញថាបទបញ្ជាចាស់មិនត្រូវនឹងបញ្ហាទាំងនេះ»។ លោកបន្តថា៖ «បន្ទាប់ពីយើងជួបបញ្ហាទាំងនេះហើយយើងមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះបានដូច្នេះយើងកែបទបញ្ជាដើម្បីឲ្យសភាមានវិន័យច្បាស់លាស់ និងការគោរពពេញលេញ»។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកអង្គការខុមហ្វ្រែលដែលជាអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌បានថ្លែងថាតំណាងរាស្រ្តមានសិទ្ធិធ្វើពហិការសភាប្រសិនបើពួកគេមិនពេញចិត្តនឹងរបៀបដែលត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងសភាហើយលោកបារម្ភថាការដាក់ទោសទណ្ឌចំពោះ«ការប្រមាថ ឬមើលងាយ»អាចត្រូវបានប្រើខុស។ លោក បញ្ញា បានចោទសួរថា៖ «តើអ្នកអាចសុំឲ្យប្រធានសភាធ្វើពហិការយ៉ាងម៉េច? វាជាសិទ្ធិនយោបាយរបស់សមាជិករដ្ឋសភាប្រសិនបើពួកគេមិនពេញចិត្តនឹងសេចក្តីសម្រេចណាមួយ»។ «តើការរិះគន់អាចនាំឲ្យមានការកាត់ប្រាក់ខែយ៉ាងម៉េច? សមាជិកសភាតែងតែបន្ទោសគ្នា និងរិះគន់គ្នា»។«វាគួរឲ្យអស់សំណើច។ តួនាទីរបស់ពួកគេគឺដើម្បីនិយាយ និងរិះគន់គ្នាហើយអាចធ្វើឲ្យមិនមានការរីករាយ»។
កិច្ចប្រជុំគណៈកម្មាធិការអចិន្រៃ្តយ៍កាលពីម្សិលមិញក៏បានសម្រេចច្រានចោលសំណើរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌ដែលស្នើសុំឲ្យរដ្ឋសភាដកអភ័យឯកសិទ្ធិតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងពីររូបគឺលោក ពិន រតនា និង លោក តុ វ៉ាន់ចាន់ និងបានបញ្ជូនសំណើសុំធ្វើកំណែទម្រង់ច្បាប់ស្តីពីតុលាការដែលស្នើឡើងដោយតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៅគណៈកម្មាធិការនីតិកម្មរបស់រដ្ឋសភា។ លោក រតនា និងលោក តុ វ៉ាន់ចាន់ ត្រូវបានចោទប្រកាន់នៅក្នុងករណី «សញ្ចារកម្ម» ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងលោក កឹម សុខា ប៉ុន្តែគណៈកម្មាធិការនេះបាននិយាយថាពួកគេមិនអាចត្រូវកាត់ទោសបាននោះទេដោយសារពួកគេមិនត្រូវបានចាប់ជាក់ស្តែងនៅក្នុងបទល្មើសទាំងនេះ។
ទន្ទឹមនេះលោក ឆ័យ កំពុងសុំឲ្យមានការដករដ្ឋមន្រ្តីយុត្តិធម៌ពីឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមដែលជាស្ថាប័នមើលការខុសត្រូវលើតុលាការដើម្បីធានាឯករាជភាពរបស់តុលាការ និងដើម្បីហាមប្រាមមិនឲ្យចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាចូលរួមក្នុងសកម្មភាពគណបក្សនយោបាយ។ សំណើសុំកែប្រែច្បាប់ស្តីពីតុលាការដែលត្រូវបានអនុម័តដោយគណបក្សប្រជាជនក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ត្រូវបានច្រានចោលដោយគណបក្សកាន់អំណាចនាឆ្នាំនេះប៉ុន្តែលោក ឆ័យ បានថ្លែងថាលើកនេះលោកមានសង្ឃឹមជាងមុន។ លោកបន្តថា៖ «វាត្រូវបានបញ្ជូនទៅគណៈកម្មាធិការដូច្នេះវាហាក់បីដូចជាថាពួកគេកំពុងពិចារណាខ្លាំងជាងមុន»៕ PS
Alex Willemyns