ដោយ ស៊ុន ហេង RFA 2016-10-08
មកដល់ថ្ងៃ៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ យុទ្ធនាការដោះលែងអ្នកទាំងប្រាំ (#FreeThe5) ដែលបង្កើតឡើងដោយសម្ព័ន្ធអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានដំណើរការ ៨សប្តាហ៍ហើយ។ ទោះបីជាមិនទាន់មានសញ្ញាបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលនឹងអាចដោះលែងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សទាំង ៥ យ៉ាងណាក៏ដោយ យុទ្ធនាការដោះលែងអ្នកទាំងប្រាំ បន្តផ្ដល់កម្លាំងចិត្តដល់អ្នកនៅក្នុងការឃុំឃាំង។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទទួលបានលិខិតលើកទឹកចិត្ត ឬហៅថា កាត ប៉ូស្តាល់ (Card Postal) ជាង ៤០០សន្លឹកពីក្រុមសហគមន៍ និងបណ្ដាមិត្តទាំងជាតិ និងអន្តរជាតិ នៅក្នុងរយៈពេល ៨សប្ដាហ៍មកនេះ ដែលក្នុងលិខិតទាំងនោះមានពាក្យលើកទឹកចិត្ត ការដឹងគុណ និងការនឹករលឹកសម្រាប់ផ្ញើទៅឲ្យមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស ៥រូប ដែលកំពុងឋិតក្នុងពន្ធនាគារ។
ក្នុងចំណោមនោះ តំណាងសហគមន៍នៅស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ សរសេរក្នុងកាត ប៉ូស្តាល់ ទៅកាន់មន្ត្រីអាដហុក (ADHOC) ដែលកំពុងជាប់ឃុំឃាំងដោយមានអត្ថន័យថា៖ "ដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ១១គ្រួសារនៅក្នុងភូមិរបស់យើងត្រូវបានមន្ត្រីយោធារំលោភនៅចុងឆ្នាំ២០០៧។ ខ្ញុំទៅរកអង្គការអាដហុក ដើម្បីសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍។ អង្គការអាដហុក បានផ្ដល់ជំនួយផ្នែកច្បាប់ ជំនួយជាសម្ភារៈ និងមេធាវី។ អរគុណដល់អង្គការអាដហុក ព្រោះដីភាគច្រើនដែលរងការរំលោភបំពានត្រូវប្រគល់មកឲ្យគ្រួសារដែលរងគ្រោះវិញ"។
កន្លងមក កាត ប៉ូស្តាល់ ចំនួន ១៧៥ បានបញ្ជូនទៅដល់ដៃលោក ណៃ វ៉ង់ដា លោក យី សុខសាន្ត លោក នី សុខា និងអ្នកស្រី លឹម មុន្នី និងលោក នី ចរិយា នៅគុកព្រៃសរ ម្ដងរួចមកហើយ ដែលជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធនាការដោះលែងអ្នកទាំងប្រាំ របស់សង្គមស៊ីវិល។
ស្ថាប័នចំនួន ៥៤ មានអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក អង្គការអន្តរជាតិ និងបណ្ដាសហគមន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ចូលរួមគ្នាបង្កើតយុទ្ធនាការនេះឡើង នៅថ្ងៃទី៨ ខែសីហា ដើម្បីសម្ដែងការមិនពេញចិត្ត និងទាមទារឲ្យដោះលែងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សទាំងប្រាំនាក់។
ការសរសេរកាតនេះ ត្រូវបានមន្ត្រីសម្របសម្រួលគម្រោងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា កញ្ញា ឆាយ ឈុនលី បកស្រាយថា ជាការផ្ញើសារមួយទៅមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សទាំង ៥នាក់នោះថា ពួកគេមិនទាន់ត្រូវបានសង្គមបំភ្លេចចោលទេ។
កញ្ញាបន្តថា ពាក្យលើកទឹកចិត្តទៅដល់អ្នកទាំងប្រាំ គឺមានសារសំខាន់សម្រាប់ជួយសម្រួលបញ្ហាផ្លូវចិត្តរបស់ពួកគេ ដែលកើតមកពីការជាប់ពន្ធនាគារ៖ «ធម្មតាគាត់អ្នកស្អាតស្អំ យកគាត់ទៅដាក់ក្នុងបន្ទប់ជាមួយអ្នកខ្លះជាឃាតកជាប់គុកមួយជីវិត។ សួរថាអារម្មណ៍គាត់យ៉ាងម៉េចដែរ? ពេលទៅចូលទៅដំបូងគឺពិបាកសម្រាប់គាត់ គឺមិនអាចទទួលយកស្ថានភាពបែបហ្នឹងបានទេ»។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក អ្នកស្រី លឹម មុន្នី ដែលជាអ្នកជាប់ពន្ធនាគារមួយរូបក្នុងចំណោមប្រាំរូប បន្ទាប់ពីបានទទួលកាត ប៉ូស្តាល់ បានឆ្លើយតបតាមរយៈទំព័រហ្វេសប៊ុក របស់យុទ្ធនាការដោះលែងអ្នកទាំងប្រាំ ថា ពាក្យពេចន៍ក្នុងកាតទាំងនោះ ធ្វើឲ្យអ្នកស្រីមានកម្លាំងចិត្ត និងជំរុញឲ្យលោកស្រីមានភាពរឹងមាំ។
ចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការដោះលែងអ្នកទាំងប្រាំនោះដែរ គឺមន្ត្រីកម្មវិធីទទួលបន្ទុកផ្នែកដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិរបស់អង្គការ អាកសិន អេដ (Action Aid) លោក សយ ហ្សឺឌី។ លោកឲ្យដឹងថា ការចូលរួមយុទ្ធនាការនេះពីសំណាក់អង្គការ អាកសិន អេដ ក៏ដូចជាស្ថាប័នសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនទៀត គឺដោយសារពួកគេមិនអាចបែរខ្នងដាក់អំពើអយុត្តិធម៌បានទេ។ ការមិនអើពើទៅនឹងបញ្ហានេះក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន អាចធ្វើឲ្យវារីករាលដាលធំឡើងនៅថ្ងៃមុខ៖ «ភាពអយុត្តិធម៌ហ្នឹងបច្ចុប្បន្ននេះពួកគាត់ជាអ្នករងគ្រោះ ប៉ុន្តែថ្ងៃមុខមិនដឹងថា ក្រុមសង្គមស៊ីវិលណាផ្សេងទៀតដែលនឹងក្លាយជាជនរងគ្រោះក្នុងរូបភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ក្នុងការតស៊ូមតិក្នុងការការពារសិទ្ធិសេរីភាព ដែលយើងធ្វើស្រដៀងនឹងអង្គការអាដហុក កន្លងមក»។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស ទាំង ៥រូប ត្រូវបានជាប់ឃុំតាំងពីថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ ជុំវិញរឿងក្ដីក្ដាំស្នេហាលោក កឹម សុខា និង នាង ខុម ចាន់តារាទី ហៅស្រីមុំ។ សង្គមស៊ីវិល និងសហគមន៍អន្តរជាតិ បានថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ថាការដាក់ទោសមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនេះ មានភាពអយុត្តិធម៌ និងមានចេតនានយោបាយ៕