Image may be NSFW.
Clik here to view.
ដោយ ជិន ជេដ្ឋា RFA 2016-10-13
រដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរណែនាំមួយកាលពីចុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ ស្ដីពីវិធានការចាំបាច់នានា ក្នុងការពង្រឹងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា។ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើការលើការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ និងសិទ្ធិមនុស្ស ថាសារាចរណែនាំរបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលនៅពេលនេះ ពុំមានប្រសិទ្ធភាព ព្រោះក្រុមឈ្មួញនៅបន្តកាប់ឈើដោយមិនខ្លាចច្បាប់ ឬសារាចរណែនាំអ្វីឡើយ។
អ្នកឃ្លាំមើលបរិស្ថាន និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនអះអាងថា ឈើប្រណីត ឬព្រៃឈើដែលនៅសេសសល់ចុងក្រោយច្រើនជាងគេនៅកម្ពុជា គឺមាននៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ ក្នុងទឹកដីខេត្តកោះកុង ខេត្តមណ្ឌលគិរី តំបន់ព្រៃឡង់ ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ និងតំបន់ព្រៃព្រះរកា ខេត្តព្រះវិហារ ប៉ុន្តែឈើនៅតំបន់ទាំងនេះកំពុងប្រឈមនឹងការបាត់បង់ដោយឈ្មួញមានអំណាច។
ប្រធានអង្គការកិច្ចការពិសេសសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូច ឡេង មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមឈ្មួញរកស៊ីឈើ និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងនៃការកាប់រុករានដីព្រៃភាគច្រើនជាអ្នកមានលុយ និងមានអំណាចក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ឬកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមូលដ្ឋាន។ លោកថា អ្នកទាំងនេះបានធ្វើសកម្មភាពបំផ្លាញព្រៃឈើទាំងទ្រង់ទ្រាយតូច និងទ្រង់ទ្រាយធំ ដោយមិនខ្វល់ពីច្បាប់ ឬសារាចរណែនាំឡើយ៖ «អ្នករកស៊ីឈើគាត់មិនគោរពសារាចរហ្នឹងផង! គាត់គិតតែសម្រុកកើបលុយពីការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិដូចជាព្រៃឈើជាដើម ផ្ទុយទៅវិញ យើងឃើញថា មានកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដាក់ពង្រាយតាមថ្នល់ចាំយកលុយយកកាក់ពីអ្នកដឹកឈើ។ (ប្រសិទ្ធភាពនៃការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ) ធ្វើយ៉ាងម៉េចត្រូវតែបញ្ឈប់អាជ្ញាប័ណ្ណបើករោងចក្រអារឈើ ជាពិសេសបញ្ឈប់អាជ្ញាប័ណ្ណបើករោងចក្រអារឈើ និងសិប្បកម្មកែច្នៃឈើ»។
Image may be NSFW.
Clik here to view.
លោកបន្ថែមថា ជាក់ស្ដែងនៅតំបន់ព្រៃព្រះរកា ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ ត្រូវមន្ត្រីជំនាញ និងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធបើកដៃឲ្យមានពលរដ្ឋចូលកាប់ប្រភេទឈើចម្រុះយ៉ាងហោច ១ពាន់គោយន្តក្នុង១ថ្ងៃ។ រីឯមន្ត្រីបរិស្ថានបានប្រាប់លោកថា ពួកគេពុំមានលទ្ធភាពបង្ក្រាបបទល្មើសទាំងនេះឡើយ ដោយបានត្រឹមតែចាំយកលុយពីរទេះគោយន្តដឹកជញ្ជូនឈើក្នុង ១រទេះ ពីរ ឬបីម៉ឺនរៀលប៉ុណ្ណោះ។
ប្រធានអង្គការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋលោក ជា ហ៊ាន ដែលឃ្លាំមើលព្រៃឈើជាប្រចាំនៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ ក្នុងទឹកដីខេត្តកំពង់ស្ពឺ កោះកុង និងខេត្តពោធិ៍សាត់ ឲ្យដឹងថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅជួរភ្នំក្រវាញ នៅតែបន្តកើតមាន ប៉ុន្តែក្រោយមានសារាចរណែនាំលេខ០៥ របស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលចេញកាលពីចុងខែកញ្ញា អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្តបង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិបានខ្លះ។ អាជ្ញាធរខេត្តបានអញ្ជើញលោកឲ្យចូលរួមសិក្ខាសាលាមួយស្ដីពីកិច្ចសហការល្អរវាងសង្គមស៊ីវិល និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ៖ «សិក្ខាសាលាល្អដែរ ដើម្បីយើងចោទសួរដេញដោលគ្នា ហើយអាជ្ញាធរក៏បានសហការ ប៉ុន្តែសហការនៅក្នុងវេទិកា ហើយយើងនឹងចុះអនុវត្តដោយផ្ទាល់នៅពេលខាងមុខនេះចាំមើលថា តើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានសហការល្អដូចនៅក្នុងសិក្ខាសាលាដែលមានសារាចរណែនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលអត់ យើងអត់ទាន់ទទួលបាន»។
សារាចរណែនាំលេខ០៥ ចុះហត្ថលេខាដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅលើការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ពិសេសលើវិស័យព្រៃឈើ និងជលផល តាមរយៈការជំរុញឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិពាក់ព័ន្ធ ព្រមទាំងបែងចែកសមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រងច្បាស់លាស់នៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ។
កំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅនេះ សំដៅលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាពគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ដោយរដ្ឋាភិបាលសម្រេចផ្ទេរ និងប្រគល់សមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រងតំបន់ការពារ និងអភិរក្សព្រៃឈើទាំងអស់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន។ ចំណែកតំបន់វិនិយោគអភិវឌ្ឍសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចទាំងអស់ បានដាក់ឲ្យនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។
ទាក់ទងនឹងកំណែទម្រង់លើវិស័យធនធានធម្មជាតិនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា មូលហេតុដែលការពារព្រៃឈើ និងធនធានជលផលមិនបានបណ្ដាលមកពីការបែងចែកសមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រងមិនច្បាស់លាស់របស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ និងក្រសួងបរិស្ថាន នៅពេលកន្លងមក។ រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិកំពុងធ្វើកំណែទម្រង់ ហើយរដ្ឋបាលជលផល និងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ត្រូវដាក់ចំណុះមន្ទីរកសិកម្ម ដើម្បីធ្វើជាសេនាធិការរបស់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ នៅពេលដែលអាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិប្រគល់សិទ្ធិអំណាចទៅឲ្យរដ្ឋបាលខេត្ត ឬក្រុងអនុវត្តវិញ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «រដ្ឋបាលក្រោមជាតិនៅពេលនេះ កំពុងតែធ្វើការកែទម្រង់ដោយពីរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិអនុវត្តតាមរបៀបខ្សែបណ្ដោយ ប៉ុន្តែទំនាក់ទំនងខ្សែទទឹងជួបការលំបាក ឥឡូវនេះយើងកំពុងធ្វើការកែទម្រង់មួយដោយផ្ដល់សិទ្ធិអំណាចទៅឲ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ មុននេះនៅពេលគេកាប់ឈើនៅមុខចៅហ្វាយខេត្ត ឬអនុខេត្ត អត់មានយោបល់អ្វីទាំងអស់ ព្រោះអាហ្នឹងរឿងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន រឿងរបស់ក្រសួងកសិកម្ម វាទៅជាអ៊ីចេះ។ គេនេសាទនៅតំបន់ការពារហើយទៅទៀត គេថា អាហ្នឹងរឿងរបស់ក្រសួងកសិកម្មតើ!»។
បន្ថែមលើនេះ សារាចរណែនាំលេខ០៥ បានណែនាំឲ្យអភិបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ត្រូវដឹកនាំកម្លាំងអធិការខណ្ឌ ផ្នែកសង្កាត់រដ្ឋបាលព្រៃឈើ អធិការខណ្ឌ ផ្នែកសង្កាត់រដ្ឋបាលជលផល មន្ទីរបរិស្ថាន និងកងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចនានា ដែលស្ថិតនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួនឲ្យអនុវត្តតួនាទីភារកិច្ចខ្លួនឲ្យបានត្រឹមត្រូវ សំដៅពង្រឹងសមត្ថកិច្ច និងការទទួលខុសត្រូវរបស់គណៈបញ្ជាការឯកភាពគ្រប់ថ្នាក់ ចំពោះរដ្ឋាភិបាលលើការគ្រប់គ្រង ថែរក្សា និងការពារធនធានធម្មជាតិ ដោយចាត់វិធានការហ្មត់ចត់ក្នុងការទប់ស្កាត់ និងលុបបំបាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិគ្រប់ប្រភេទ។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រធានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ និងសិទ្ធិមនុស្សលោក ជា ហ៊ាន និងលោក អ៊ូច ឡេង មានជំនឿតិចតួចថា រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ឬកម្លាំងប្រដាប់អាវុធអាចរក្សាធនធានធម្មជាតិបានគង់វង្ស ឬមានចិរភាព ព្រោះអ្នកទាំងនោះអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសដែរ។ ពួកគេថា ការការពារសម្បត្តិធម្មជាតិបាន ឬមិនបានអាស្រ័យលើឆន្ទៈរដ្ឋាភិបាល។
លោក អ៊ូច ឡេង ថ្លែងថា ព្រៃឈើ ឬប្រភេទឈើប្រណីតដែលនៅសេសសល់មិនច្រើនប៉ុន្មាននោះ កុំបានសមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋានខ្លះមានភាពស្មោះត្រង់ ហើយចូលរួមទប់ស្កាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិជាមួយកម្លាំងស្ម័គ្រចិត្តរបស់សហគមន៍ និងសង្គមស៊ីវិល។ ប៉ុន្តែលោកជឿថា បើទោះបីជារដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ឬអភិបាលខេត្តមានអំណាចបង្ក្រាបបទល្មើស ក៏មិនសូវហ៊ានចុះបង្ក្រាបដែរ៖ «ដូចថា ឆន្ទៈរបស់អភិបាលខេត្តចង់ធ្វើ តែគាត់ទើសទាល់ជាមួយនឹងអភិបាលស្រុក ទើសទាល់ជាមួយអធិការ មេប៉េអឹម ឬមេទាហានដទៃទៀត បើគាត់ហ៊ានចាត់វិធានការទៅលើមន្ត្រីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធទាំងនោះ ឬឈ្មួញរកស៊ីឈើដុះស្លែទាំងនោះ ជាពិសេសឈ្មួញរកស៊ីឈើដុះស្លែសុទ្ធតែមានឋានៈលុយកាក់ សក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់អាចនឹងវាយប្រហារទៅលើអ្នកដែលបង្ក្រាបគេទៅវិញទេ»។
កន្លងមក អ្នកឈឺឆ្អាលនឹងបញ្ហាធនធានធម្មជាតិខ្លះត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់ ចាប់ដាក់គុក និងនិរទេសខ្លួនចេញក្រៅប្រទេស។ ទោះជាយ៉ាងណា បច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរហាក់បង្ហាញជំហរចង់សហការល្អជាមួយសង្គមស៊ីវិល ឬសកម្មជនព្រៃឈើ ដែលប្រការនេះ ត្រូវបានសង្គមស៊ីវិលសាទរ។ សង្គមស៊ីវិលក៏ចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការថែរក្សា និងការពារធនធានធម្មជាតិ៕
Clik here to view.
ដោយ ជិន ជេដ្ឋា RFA 2016-10-13
រដ្ឋាភិបាលបានចេញសារាចរណែនាំមួយកាលពីចុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ ស្ដីពីវិធានការចាំបាច់នានា ក្នុងការពង្រឹងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា។ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើការលើការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ និងសិទ្ធិមនុស្ស ថាសារាចរណែនាំរបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលនៅពេលនេះ ពុំមានប្រសិទ្ធភាព ព្រោះក្រុមឈ្មួញនៅបន្តកាប់ឈើដោយមិនខ្លាចច្បាប់ ឬសារាចរណែនាំអ្វីឡើយ។
អ្នកឃ្លាំមើលបរិស្ថាន និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនអះអាងថា ឈើប្រណីត ឬព្រៃឈើដែលនៅសេសសល់ចុងក្រោយច្រើនជាងគេនៅកម្ពុជា គឺមាននៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ ក្នុងទឹកដីខេត្តកោះកុង ខេត្តមណ្ឌលគិរី តំបន់ព្រៃឡង់ ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ និងតំបន់ព្រៃព្រះរកា ខេត្តព្រះវិហារ ប៉ុន្តែឈើនៅតំបន់ទាំងនេះកំពុងប្រឈមនឹងការបាត់បង់ដោយឈ្មួញមានអំណាច។
ប្រធានអង្គការកិច្ចការពិសេសសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូច ឡេង មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមឈ្មួញរកស៊ីឈើ និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងនៃការកាប់រុករានដីព្រៃភាគច្រើនជាអ្នកមានលុយ និងមានអំណាចក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ឬកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមូលដ្ឋាន។ លោកថា អ្នកទាំងនេះបានធ្វើសកម្មភាពបំផ្លាញព្រៃឈើទាំងទ្រង់ទ្រាយតូច និងទ្រង់ទ្រាយធំ ដោយមិនខ្វល់ពីច្បាប់ ឬសារាចរណែនាំឡើយ៖ «អ្នករកស៊ីឈើគាត់មិនគោរពសារាចរហ្នឹងផង! គាត់គិតតែសម្រុកកើបលុយពីការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិដូចជាព្រៃឈើជាដើម ផ្ទុយទៅវិញ យើងឃើញថា មានកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធដាក់ពង្រាយតាមថ្នល់ចាំយកលុយយកកាក់ពីអ្នកដឹកឈើ។ (ប្រសិទ្ធភាពនៃការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ) ធ្វើយ៉ាងម៉េចត្រូវតែបញ្ឈប់អាជ្ញាប័ណ្ណបើករោងចក្រអារឈើ ជាពិសេសបញ្ឈប់អាជ្ញាប័ណ្ណបើករោងចក្រអារឈើ និងសិប្បកម្មកែច្នៃឈើ»។
Image may be NSFW.
Clik here to view.
លោកបន្ថែមថា ជាក់ស្ដែងនៅតំបន់ព្រៃព្រះរកា ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ ត្រូវមន្ត្រីជំនាញ និងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធបើកដៃឲ្យមានពលរដ្ឋចូលកាប់ប្រភេទឈើចម្រុះយ៉ាងហោច ១ពាន់គោយន្តក្នុង១ថ្ងៃ។ រីឯមន្ត្រីបរិស្ថានបានប្រាប់លោកថា ពួកគេពុំមានលទ្ធភាពបង្ក្រាបបទល្មើសទាំងនេះឡើយ ដោយបានត្រឹមតែចាំយកលុយពីរទេះគោយន្តដឹកជញ្ជូនឈើក្នុង ១រទេះ ពីរ ឬបីម៉ឺនរៀលប៉ុណ្ណោះ។
ប្រធានអង្គការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ទប់ស្កាត់ការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋលោក ជា ហ៊ាន ដែលឃ្លាំមើលព្រៃឈើជាប្រចាំនៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ ក្នុងទឹកដីខេត្តកំពង់ស្ពឺ កោះកុង និងខេត្តពោធិ៍សាត់ ឲ្យដឹងថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅជួរភ្នំក្រវាញ នៅតែបន្តកើតមាន ប៉ុន្តែក្រោយមានសារាចរណែនាំលេខ០៥ របស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលចេញកាលពីចុងខែកញ្ញា អាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្តបង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិបានខ្លះ។ អាជ្ញាធរខេត្តបានអញ្ជើញលោកឲ្យចូលរួមសិក្ខាសាលាមួយស្ដីពីកិច្ចសហការល្អរវាងសង្គមស៊ីវិល និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ៖ «សិក្ខាសាលាល្អដែរ ដើម្បីយើងចោទសួរដេញដោលគ្នា ហើយអាជ្ញាធរក៏បានសហការ ប៉ុន្តែសហការនៅក្នុងវេទិកា ហើយយើងនឹងចុះអនុវត្តដោយផ្ទាល់នៅពេលខាងមុខនេះចាំមើលថា តើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានសហការល្អដូចនៅក្នុងសិក្ខាសាលាដែលមានសារាចរណែនាំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលអត់ យើងអត់ទាន់ទទួលបាន»។
សារាចរណែនាំលេខ០៥ ចុះហត្ថលេខាដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅលើការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ពិសេសលើវិស័យព្រៃឈើ និងជលផល តាមរយៈការជំរុញឲ្យធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តិពាក់ព័ន្ធ ព្រមទាំងបែងចែកសមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រងច្បាស់លាស់នៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ។
កំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅនេះ សំដៅលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាពគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ដោយរដ្ឋាភិបាលសម្រេចផ្ទេរ និងប្រគល់សមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រងតំបន់ការពារ និងអភិរក្សព្រៃឈើទាំងអស់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន។ ចំណែកតំបន់វិនិយោគអភិវឌ្ឍសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចទាំងអស់ បានដាក់ឲ្យនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។
ទាក់ទងនឹងកំណែទម្រង់លើវិស័យធនធានធម្មជាតិនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា មូលហេតុដែលការពារព្រៃឈើ និងធនធានជលផលមិនបានបណ្ដាលមកពីការបែងចែកសមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រងមិនច្បាស់លាស់របស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ និងក្រសួងបរិស្ថាន នៅពេលកន្លងមក។ រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិកំពុងធ្វើកំណែទម្រង់ ហើយរដ្ឋបាលជលផល និងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ត្រូវដាក់ចំណុះមន្ទីរកសិកម្ម ដើម្បីធ្វើជាសេនាធិការរបស់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ នៅពេលដែលអាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិប្រគល់សិទ្ធិអំណាចទៅឲ្យរដ្ឋបាលខេត្ត ឬក្រុងអនុវត្តវិញ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «រដ្ឋបាលក្រោមជាតិនៅពេលនេះ កំពុងតែធ្វើការកែទម្រង់ដោយពីរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិអនុវត្តតាមរបៀបខ្សែបណ្ដោយ ប៉ុន្តែទំនាក់ទំនងខ្សែទទឹងជួបការលំបាក ឥឡូវនេះយើងកំពុងធ្វើការកែទម្រង់មួយដោយផ្ដល់សិទ្ធិអំណាចទៅឲ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ មុននេះនៅពេលគេកាប់ឈើនៅមុខចៅហ្វាយខេត្ត ឬអនុខេត្ត អត់មានយោបល់អ្វីទាំងអស់ ព្រោះអាហ្នឹងរឿងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន រឿងរបស់ក្រសួងកសិកម្ម វាទៅជាអ៊ីចេះ។ គេនេសាទនៅតំបន់ការពារហើយទៅទៀត គេថា អាហ្នឹងរឿងរបស់ក្រសួងកសិកម្មតើ!»។
បន្ថែមលើនេះ សារាចរណែនាំលេខ០៥ បានណែនាំឲ្យអភិបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ត្រូវដឹកនាំកម្លាំងអធិការខណ្ឌ ផ្នែកសង្កាត់រដ្ឋបាលព្រៃឈើ អធិការខណ្ឌ ផ្នែកសង្កាត់រដ្ឋបាលជលផល មន្ទីរបរិស្ថាន និងកងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចនានា ដែលស្ថិតនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួនឲ្យអនុវត្តតួនាទីភារកិច្ចខ្លួនឲ្យបានត្រឹមត្រូវ សំដៅពង្រឹងសមត្ថកិច្ច និងការទទួលខុសត្រូវរបស់គណៈបញ្ជាការឯកភាពគ្រប់ថ្នាក់ ចំពោះរដ្ឋាភិបាលលើការគ្រប់គ្រង ថែរក្សា និងការពារធនធានធម្មជាតិ ដោយចាត់វិធានការហ្មត់ចត់ក្នុងការទប់ស្កាត់ និងលុបបំបាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិគ្រប់ប្រភេទ។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រធានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ និងសិទ្ធិមនុស្សលោក ជា ហ៊ាន និងលោក អ៊ូច ឡេង មានជំនឿតិចតួចថា រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ឬកម្លាំងប្រដាប់អាវុធអាចរក្សាធនធានធម្មជាតិបានគង់វង្ស ឬមានចិរភាព ព្រោះអ្នកទាំងនោះអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសដែរ។ ពួកគេថា ការការពារសម្បត្តិធម្មជាតិបាន ឬមិនបានអាស្រ័យលើឆន្ទៈរដ្ឋាភិបាល។
លោក អ៊ូច ឡេង ថ្លែងថា ព្រៃឈើ ឬប្រភេទឈើប្រណីតដែលនៅសេសសល់មិនច្រើនប៉ុន្មាននោះ កុំបានសមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋានខ្លះមានភាពស្មោះត្រង់ ហើយចូលរួមទប់ស្កាត់បទល្មើសធនធានធម្មជាតិជាមួយកម្លាំងស្ម័គ្រចិត្តរបស់សហគមន៍ និងសង្គមស៊ីវិល។ ប៉ុន្តែលោកជឿថា បើទោះបីជារដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ឬអភិបាលខេត្តមានអំណាចបង្ក្រាបបទល្មើស ក៏មិនសូវហ៊ានចុះបង្ក្រាបដែរ៖ «ដូចថា ឆន្ទៈរបស់អភិបាលខេត្តចង់ធ្វើ តែគាត់ទើសទាល់ជាមួយនឹងអភិបាលស្រុក ទើសទាល់ជាមួយអធិការ មេប៉េអឹម ឬមេទាហានដទៃទៀត បើគាត់ហ៊ានចាត់វិធានការទៅលើមន្ត្រីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធទាំងនោះ ឬឈ្មួញរកស៊ីឈើដុះស្លែទាំងនោះ ជាពិសេសឈ្មួញរកស៊ីឈើដុះស្លែសុទ្ធតែមានឋានៈលុយកាក់ សក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់អាចនឹងវាយប្រហារទៅលើអ្នកដែលបង្ក្រាបគេទៅវិញទេ»។
កន្លងមក អ្នកឈឺឆ្អាលនឹងបញ្ហាធនធានធម្មជាតិខ្លះត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់ ចាប់ដាក់គុក និងនិរទេសខ្លួនចេញក្រៅប្រទេស។ ទោះជាយ៉ាងណា បច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរហាក់បង្ហាញជំហរចង់សហការល្អជាមួយសង្គមស៊ីវិល ឬសកម្មជនព្រៃឈើ ដែលប្រការនេះ ត្រូវបានសង្គមស៊ីវិលសាទរ។ សង្គមស៊ីវិលក៏ចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការថែរក្សា និងការពារធនធានធម្មជាតិ៕