ដោយ ម៉ែន សុធីរ RFA 2016-07-29
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋនៅខែត្រស្ទឹងត្រែង អំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល និងតំណាងអយ្យការខែត្រនេះស៊ើបអង្កេតករណីសត្វខ្ទីងពីរក្បាលត្រូវព្រានព្រៃសម្លាប់។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញមន្ត្រីជំនាញស្វែងរកជនល្មើស និងអ្នកពាក់ព័ន្ធ។ លើសពីនេះ អាជ្ញាធរត្រូវធានាអនុវត្តច្បាប់ឲ្យតឹងរ៉ឹងដើម្បីរួមចំណែកអភិរក្សសត្វកម្រជិតផុតពូជ។
សាច់សត្វខ្ទីងត្រូវអ្នកភូមិឆ្វាំង ឃុំសំអាង ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ប្រទះឃើញឈ្មួញលក់ដូរក្នុងតម្លៃមួយគីឡូក្រាម ៣ម៉ឺនរៀល កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា។ អ្នកភូមិថា សត្វខ្ទីងទាំងពីរក្បាលនោះរស់នៅតំបន់ព្រៃឡង់ ចំណុចភ្នំធំ ក្នុងឃុំអន្លង់ជ្រៃ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ជាប់ព្រំប្រទល់ស្រុកឆែប ខែត្រព្រះវិហារ ហើយត្រូវព្រានព្រៃដាក់អន្ទាក់បាននៅពីដើមសប្ដាហ៍នេះ។
ពលរដ្ឋរស់នៅភូមិឆ្វាំង លោក អ៊ុក ម៉ៅ ឲ្យដឹងថា ឈ្មួញជួញដូរសាច់សត្វខ្ទីង ដោយលាក់លៀម។ លោកកត់សម្គាល់ថា ឈ្មួញលក់សាច់សត្វខ្ទីងបានបង្ហើបថា ពលរដ្ឋនៅភូមិវាលដេញឃុំអន្លង់ជ្រៃ បានដាក់អន្ទាក់សត្វនេះបាននៅចំណុចភ្នំធំ ហើយនាយរងប៉ុស្តិ៍នគរបាលឃុំអន្លង់ជ្រៃ លោក ចយ បានទិញក្បាល និងស្នែងខ្ទីងឈ្មោលមួយតម្លៃ ៧០០ដុល្លារ។
លោកបន្ថែមថា ចំណុចភ្នំធំនៃភូមិវាលដេញ ឃុំអន្លង់ជ្រៃ ជាផ្នែកមួយនៃព្រៃឡង់ ជាជម្រកសត្វចតុប្បាទព្រៃរស់នៅ ត្រូវពលរដ្ឋមូលដ្ឋានលួចឆ្មក់ដាក់អន្ទាក់ដើម្បីយកសាច់ជាហូរហែ៖ «មួយក្បាលបើមេមួយតោន បើអាបា អាធំទំហំជាង ១តោន។ សល់អត់ដល់ ១០ ទេឥឡូវ។ ឥឡូវបាត់ពីរទៀតហើយ សល់ត្រឹម ៥-៦ និយាយទៅសត្វកម្រ កម្រមានកូនមានចៅឈ្មោលមិនសូវបានជួបមេវាផ្អើលរត់ បែកគ្នាក្រកើតកូនទៅ។ បើគេអត់កាប់ព្រៃវានៅជុំគ្នាបានកើតកូន តែវារត់បែកគ្នាហើយ លែងមានកូនមានចៅហើយ»។
លោក អ៊ុក ម៉ៅ រំឭកថា កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៦ អ្នកភូមិឆ្វាំង បានដាក់អន្ទាក់ក្នុងព្រៃសហគមន៍ភ្នំជម្រកសត្វចាប់បានទន្សោងចំនួន ៣ក្បាល (មួយក្បាលទម្ងន់ចាប់ពី ៥០គីឡូក្រាមដល់ជាង ១០០គីឡូក្រាម)។ បន្ទាប់ពីអ្នកភូមិដាក់អន្ទាក់បានសត្វទាំងនោះ លោកឃើញមេប៉ុស្តិ៍រដ្ឋបាលឃុំសំអាង ហៅអ្នកពាក់ព័ន្ធមកអប់រំណែនាំដែរ៖ «រាជរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធសូមជួយទប់ស្កាត់ផង ហើយបើបណ្ដោយឲ្យមន្ត្រី ឬប្រជាជនដាក់អន្ទាក់ដាក់អីហ្នឹង បាត់បង់អស់ហើយសត្វព្រៃ»។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ មេឃុំអន្លង់ជ្រៃ លោក ព្រំ យ៉ា ឲ្យដឹងថា លោកពុំទាន់ទទួលដំណឹងករណីនេះទេ។ លោកថា អាជ្ញាធរឃុំនឹងចាត់ឲ្យសមត្ថកិច្ចស៊ើបអង្កេតរឿងនេះនៅពេលទទួលដំណឹងនេះ។ លោកបន្តថា អាជ្ញាធរឃុំកន្លងទៅធ្លាប់អប់រំពលរដ្ឋស្តីពីការអភិរក្សសត្វព្រៃ និងអត្ថប្រយោជន៍សត្វព្រៃច្រើនសាដែរ៖ «ឲ្យតែគេតាមដានច្បាស់លាស់ហើយរឿងច្បាប់គឺច្បាប់ហើយ»។
សេចក្ដីរាយការណ៍របស់សហគមន៍ឲ្យដឹងទៀតថា ជម្រកសត្វចតុប្បាទព្រៃនៅតំបន់ព្រៃឡង់ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ កំពុងគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរដោយពលរដ្ឋចំណូលថ្មី និងឈ្មួញមានអំណាចបានកាប់ឆ្ការព្រៃដើម្បីយកដីប្រើប្រាស់ជាកម្មសិទ្ធិបុគ្គលដែលជាផ្នែកមួយប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ជម្រកសត្វកម្រទាំងនោះ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការអភិរក្សអន្តរជាតិ ហៅកាត់ថា ស៊ី.អាយ (CI) លោក សេង ប៊ុនរ៉ា បារម្ភថា អន្ទាក់ព្រានព្រៃគឺជាឃាត់កសម្ងាត់មួយដែលអាចសម្លាប់សត្វចតុប្បាទព្រៃដ៏សាហាវច្រើនប្រភេទដូចជា ដំរី ខ្លាឃ្មុំ និងខ្ទីងជាដើម ដូច្នេះអង្គការលោកកំពុងរកមធ្យោបាយទប់ស្កាត់ករណីនេះ ដោយសហការជាមួយសហគមន៍ និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធចុះល្បាតជាប្រចាំ។ លោកថា ប្រតិបត្តិការចុះល្បាតនោះផ្ដោតសំខាន់ដោះអន្ទាក់ព្រានព្រៃ ដែលដាក់ពង្រាយច្រើនកន្លែងនៅទីតាំងជ្រកសត្វព្រៃរស់នៅ ក៏ប៉ុន្តែវិធានការនេះ មិនអាចគ្រប់ដណ្ដប់បានទូលំទូលាយទេ។ តែយ៉ាងណាលោកថា អង្គអភិរក្សអន្តរជាតិនឹងប្រឹងប្រែងអនុវត្តវិធានការនេះបន្តទៀត៖ «តំបន់វាធំ ហើយអង្គការអភិរក្សមួយៗ យើងធ្វើនៅក្នុងតំបន់មួយតូចៗ រៀងៗខ្លួន ដូច្នេះប្រសិទ្ធភាពដូចថា ទប់ខាងលិចវាហូរចេញខាងកើត គ្រប់កន្លែង តែយើងនឹងព្យាយាមបន្តទៀត ជាពិសេសគឺយើងធ្វើជាមួយនឹងអាជ្ញាធរដែនដី ហើយនិងខាងសហគមន៍ និងរដ្ឋបាលព្រៃឈើ»។
កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ អ្នកភូមិត្នោតថ្មី ប្រទះឃើញខ្ទីងមួយក្បាលងាប់ទម្ងន់ជាង ១តោនក្នុងចម្ការរបស់ពួកគេចំណុចជាំប្រាំង ក្នុងភូមិត្នោតថ្មីឃុំសំអាង ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់។ អ្នកភូមិសន្និដ្ឋានថា មូលហេតុបណ្ដាលឲ្យសត្វខ្ទីងងាប់ បណ្ដាលមកពីត្រូវគ្រាប់កាំភ្លើងកែច្នៃរបស់ព្រានព្រៃ ដោយគេរកឃើញថា គ្រាប់កាំភ្លើងច្រើនគ្រាប់បានបៀមជាប់ខ្លួនសត្វខ្ទីងនោះ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក ខែត្រស្ទឹងត្រែង លោក ហូ សំអុល ឲ្យដឹងថា សមាគមអាដហុក គ្រោងសរសេរលិខិតអន្តរាគមន៍ចំពោះករណីនេះទៅតំណាងអយ្យការខែត្រស្ទឹងត្រែង ដើម្បីស៊ើបអង្កេតរកអ្នកពាក់ព័ន្ធអនុវត្តច្បាប់៕