ដោយ ខែ សុណង RFA 2016-08-03
អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក គ្លបល វីនេស (Global Witness) បានសរសេរលិខិតចំហមួយជូនលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន (ភាសាខ្មែរ | ភាសាអង់គ្លេស)។ លិខិតចំហនោះបានបង្ហាញថា ក្នុងរយៈពេលជិតមួយខែដែលបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ មានមិត្តភ័ក្ដិ និងអ្នករួមការងាររបស់គាត់រងការគំរាមកំហែង និងការបំភិតបំភ័យជាបន្តបន្ទាប់។
អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក (Global Witness) បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចាត់ឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយហ្មត់ចត់ និងឯករាជ្យជាបន្ទាន់ ចំពោះករណីឃាតកម្មលោកបណ្ឌិត កែម ឡី។
សហស្ថាបនិក និងនាយកអង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក លោក ផាទ្រីក អាឡេយ៍ (Patrick Alley) បានផ្ញើលិខិតចំហជូនលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី២ សីហា បានរៀបរាប់ថា ឃាតកម្មសម្លាប់លោក កែម ឡី គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ថ្មីបំផុតនៃបណ្ដាអំពើហិង្សានានាប្រឆាំងនឹងសមាជិកគណបក្សប្រឆាំង សកម្មជន និងអ្នកសារព័ត៌មាន ហើយកំពុងធ្វើឲ្យអាប់ឱនដល់ដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា។ លិខិតនេះបានចាត់ទុកថា ដំណាក់កាលដំបូងនៃការស៊ើបអង្កេតលើឃាតកម្មលោក កែម ឡី មិនបានធ្វើអ្វីទាល់តែសោះ ដើម្បីកាត់បន្ថយការភ័យខ្លាចដែលថា ការស៊ើបអង្កេតនេះនឹងត្រូវបរាជ័យដោយមិនអាចកំណត់រក ឬផ្ដន្ទាទោសអ្នកដែលបញ្ជាលើបទឧក្រិដ្ឋបានដូចលើកមុនៗដែរ។
អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក (Global Witness) បានសរសេរទៀតថា នេះជាភារកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យដែលការពារសិទ្ធិ និងសន្តិសុខរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្លួន រួមទាំងអ្នករិះគន់ផង និងក្នុងនាមជាហត្ថលេខីលើសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើន រួមទាំងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយផង។ អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក បានអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើការធានាលើសុវត្ថិភាពរបស់បុគ្គលទាំងនេះ និងអ្នកដែលគាំទ្រពួកគេ ហើយគោរពសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិរបស់ពួកគេ។
ទោះបីជាយ៉ាងណា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាល មិនចាប់អារម្មណ៍ចំពោះលិខិតចំហនេះទេ។
រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនឲ្យតម្លៃទាល់តែសោះចំពោះអង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក (Global Witness)។ លោកថា អ្វីជាការលើកឡើង គឺជានិន្នាការនយោបាយក្នុងការប្រឆាំងដោយផ្ទាល់ខ្លួន ជាមួយនឹងនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងក្រុមគ្រួសារនាយករដ្ឋមន្ត្រីតែប៉ុណ្ណោះ៖ «គាត់មិនដែលគោរពអ្វីទៅថារដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា អ្វីទៅជាច្បាប់កម្ពុជា ដែលចែងយ៉ាងច្បាស់ណាស់ថា ដំណើរការស្វែងរកភស្តុតាង ឬដំណើរការស្វែងរកអ្នកនៅពីក្រោយខ្នងការសម្លាប់លោក កែម ឡី គឺស្ថិតនៅក្នុងផលប្រយោជន៍របស់តុលាការខ្មែរ ដែលចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយគ្មានស្ថាប័នណាលូកលាន់នៅក្នុងសាច់រឿងនេះទេ។ នេះបានចែងនៅក្នុងច្បាប់កម្ពុជា ច្បាស់លាស់ណាស់។ អ្វីដែលគាត់លើកឡើងនោះ គឺហាក់ដូចជាគាត់មកបង្គាប់បញ្ជារដ្ឋាភិបាល ដែលយើងច្រានចោល ហើយយើងមិនឲ្យតម្លៃទាល់តែសោះ»។
ចំណែកមន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ថា វីដេអូភស្តុតាងនៅក្នុងហាងកាហ្វេស្ដារម៉ាត (Star Mart) ក្នុងស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈកាល់តិច (Caltex) បូកគោ អាជ្ញាធរនឹងបញ្ចេញជាសាធារណៈនៅក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។ លោកថា ឃាតកដែលបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី គឺជាជនសង្ស័យឈ្មោះ ជួប សម្លាប់ នោះហើយ មិនមែនជាឃាតកសិប្បនិមិត្តនោះទេ។ ឯស្ថាប័នជំនាញ ត្រូវការពេលវេលាដើម្បីដំណើរការស៊ើបអង្កេត។
ក្រោយការបាញ់សម្លាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ពីរថ្ងៃ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតជាបណ្ដុំអង្គការក្នុងស្រុកចំនួន ១១ស្ថាប័ន បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ើបអង្កេតប្រកបដោយឯករាជ្យ តម្លាភាព ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ពិតដល់លោក កែម ឡី និងក្រុមគ្រួសារផង ជម្រះមន្ទិលសង្ស័យនានា ព្រមទាំងអាចបន្ធូរស្ថានការណ៍តានតឹង និងបញ្ចប់និទ្ទណ្ឌភាព។
លិខិតចំហរបស់អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក ក៏បានរំលេចដែរថា មានប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា រាប់សែននាក់ ចូលរួមដង្ហែសពលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដោយមានការថ្កោលទោសជាអន្តរជាតិផងនោះ សបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា វាជាការទាមទារឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតករណីឃាតកម្មនេះដោយឯករាជ្យមួយ ដើម្បីទទួលបានការជឿទុកចិត្ត៕