ដោយ យាង សុជាមេត្តា RFA 2016-10-12
អស់រយៈពេលជាង ៣ខែហើយដែលបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់។ បើទោះជាលោកត្រូវបានគេបាញ់ប្រហារយ៉ាងព្រៃផ្សៃក្តី មរណភាពរបស់លោកហាក់មិនបានធ្វើឲ្យពលរដ្ឋភ័យខ្លាច ហើយរាថយក្នុងការគាំទ្រសកម្មភាព និងទស្សនៈរបស់លោកឡើយ។
តើមរណភាពបណ្ឌិត កែម ឡី ធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរផ្នត់គំនិតពលរដ្ឋខ្មែរឬទេ?
បើទោះជាបណ្ឌិត កែម ឡី មិនមែនជាតួអង្គនយោបាយជើងចាស់នៅកម្ពុជា ក្តី ប៉ុន្តែមរណភាពរបស់លោក ធ្វើឲ្យមនុស្សចូលរួមសោកស្ដាយច្រើនជាងអ្នកនយោបាយជើងចាស់មួយចំនួនទៅទៀត។
ភ្លាមៗក្រោយដឹងថា អ្នកដែលត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅហាងស្ដារម៉ាត (Star Mart) កាល់តិច (Caltex) កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១០ កក្កដា គឺជាបណ្ឌិត កែម ឡី នោះ ពលរដ្ឋមិនថានៅទីក្រុងភ្នំពេញ ឬនៅតាមតំបន់ជនបទស្រុកស្រែចម្ការ ឬនៅបរទេសឡើយ ចាប់ផ្តើមតក់ស្លុត និងបង្ហាញនូវការសោកស្ដាយអាឡោះអាល័យលោកជាពន់ពេក។
ក្រោយពីលោកត្រូវបានគេបាញ់ប្រហារ ពលរដ្ឋនាំគ្នាចែកចាយព័ត៌មាននេះព្រោងព្រាតនៅលើបណ្ដាញសង្គម។ សម្រាប់ពលរដ្ឋនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ក៏ចាប់ផ្តើមសម្រុកទៅកាន់កន្លែងកើតហេតុ ដើម្បីមើលសាកសពលោកបណ្ឌិតផង និងចូលរួមឃ្លាំមើលសកម្មភាពអន្តរាគមន៍របស់សមត្ថកិច្ចផង។ ទីបំផុត ក្រោយសម្រេចថាសពបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវយកទៅតម្កល់ទុកធ្វើបុណ្យនៅវត្តចាស់ ពលរដ្ឋជាច្រើនពាន់នាក់ បានចូលរួមដង្ហែសពលោកទៅតម្កល់នៅទីនោះ។
ក្នុងរយៈពេលពីរសប្ដាហ៍ដែលសពបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានតម្កល់ទុកនៅវត្តចាស់ មនុស្សម្នាជាច្រើនមកសឹងពីគ្រប់ទិសទីក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានមកចូលរួមបុណ្យសព អុជធូបគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ និងមើលមុខលោកជាលើកចុងក្រោយ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា អង្គទូតបរទេស តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិ អ្នកមុខអ្នកការ ក៏បានយកកម្រងផ្កាទៅដាក់គោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធលោកជាបន្តបន្ទាប់។ ចំណែកពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសវិញ ក៏បាននាំគ្នាធ្វើបុណ្យសពលោកទៅតាមប្រពៃណីនៅតាមតំបន់ពួកគេរស់នៅរៀងៗខ្លួន។
នៅថ្ងៃដង្ហែសពលោកយកទៅបញ្ចុះនៅស្រុកកំណើតក្នុងខេត្តតាកែវ អ្នករៀបចំពិធីអះអាងថា មានមនុស្សចូលរួមមិនតិចជាង ២លាននាក់នោះទេ។ នេះគេនៅមិនទាន់គិតទៅដល់អ្នកកាន់ទុក្ខនៅផ្ទះ ឬនៅតាមខេត្តឆ្ងាយៗដែលមិនអាចមកចូលរួមដោយផ្ទាល់ផង។ ទិដ្ឋភាពមនុស្សម្នាច្រើនកុះករចូលរួមដង្ហែសពបណ្ឌិត កែម ឡី នៅពេលនោះ ធ្វើឲ្យគេនឹកទៅដល់ពេលដែលពលរដ្ឋខ្មែរចូលរួមដង្ហែសពអតីតព្រះមហាក្សត្រ សម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ នៅពេលព្រះអង្គចូលទិវង្គត។
ការបាញ់សម្លាប់បណ្ឌិត កែម ឡី ធ្វើឲ្យមនុស្សចូលរួមសោកស្ដាយសឹងពីគ្រប់ស្រទាប់ទាំងអស់ តាំងពីស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ អ្នកនយោបាយ ព្រះសង្ឃ មន្ត្រីរាជការ អ្នកសិល្បៈ ពលរដ្ឋសាមញ្ញ និងយុវជន។ អ្នកសិល្បៈខ្លះថែមទាំងខិតខំតែងនិពន្ធផលិតចម្រៀងអំពីជីវិតបណ្ឌិត កែម ឡី ទៀតផង។
រហូតមកទល់ពេលនេះ បើទោះជាបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់ជាង ៣ខែហើយក្តី ប៉ុន្តែក្តីស្រឡាញ់របស់ពលរដ្ឋចំពោះលោកមិនសាបរលាប ឬរសាយចេញពីដួងចិត្តឡើយ។ រូបសំណាករបស់លោក ត្រូវបានកសាងឡើង។ បើទោះជាអាជ្ញាធរមិនអនុញ្ញាតឲ្យតម្កល់រូបសំណាកលោកនៅលើទីលានប្រជាធិបតេយ្យតាមការស្នើសុំក្តី រូបសំណាកលោក នឹងត្រូវដង្ហែយកទៅតម្កល់នៅគេហដ្ឋានក្នុងខេត្តតាកែវ ទីដែលសពលោកត្រូវបានបញ្ចុះនៅទីនោះ។
ពលរដ្ឋនៅតែបន្តបង្ហោះរូបលោក និងចែកចាយនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក (facebook) សម្ដែងការសោកស្ដាយ និងទាមទារយុត្តិធម៌ជូនលោក។ លើសពីនេះ ពលរដ្ឋខ្លះទៀតរហូតទៅដល់សរសេរបណ្ដាំបណ្ឌិត កែម ឡី បិទនៅលើរថយន្តរបស់ខ្លួន ខណៈអ្នកខ្លះទៀតថែមទាំងសាក់បណ្ដាំបណ្ឌិត កែម ឡី នៅលើដៃ ឬនៅលើដងខ្លួន ដើម្បីកុំឲ្យភ្លេចទៀតផង។ នេះគេនៅមិនទាន់រាប់ទៅដល់ពលរដ្ឋខ្លះទៀតដែលដាក់ចម្រៀងបណ្ឌិត កែម ឡី នៅក្នុងទូរស័ព្ទដើម្បីនៅពេលទូរស័ព្ទរោទ៍ឡើងម្តងៗ ពួកគេអាចស្តាប់ចម្រៀងបណ្ឌិត កែម ឡី ដែលគេអាឡោះអាល័យនោះ។ រីឯអ្នកខ្លះទៀត បានចំណាយថវិកាផ្ទាល់ខ្លួនបោះពុម្ពអាវយឺតរូបបណ្ឌិត កែម ឡី ដើម្បីពាក់បង្ហាញឲ្យសាធារណជនមើលឃើញ ឬដឹងថាពួកគេជាអ្នក កែម ឡី និយម។ លើសពីនេះ កម្រងទស្សនទានរបស់លោក ក៏ត្រូវបានគេចងក្រងឡើងដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរ និងអ្នកជំនាន់ក្រោយ។
ចំណែកនៅលើឆាកអន្តរជាតិវិញ រឿងរ៉ាវបាញ់សម្លាប់បណ្ឌិត កែម ឡី ធ្វើឲ្យខ្ទរខ្ទាររហូតដល់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រទេសធំៗជាច្រើននៅលើពិភពលោក។ សាររំលែកទុក្ខ និងការថ្កោលទោស បានធ្លាក់មកជាបន្តបន្ទាប់ ហើយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ អង្គការសហប្រជាជាតិក៏បានជំរុញឲ្យស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនបណ្ឌិត កែម ឡី ថែមទៀត។
គេតែងពោលថា សម្លាប់មនុស្សម្នាក់ដើម្បីគំរាមមនុស្ស ១ពាន់នាក់ផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែនៅក្នុងបរិបទការសម្លាប់បណ្ឌិត កែម ឡី ដំណើរហាក់បញ្ច្រាសនឹងទ្រឹស្ដីនេះទៅវិញ។
គេសង្កេតឃើញថា ក្រោយបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់ ពលរដ្ឋ ជាពិសេសគឺយុវជន ហាក់ដូចជាមានស្មារតីផុសផុលហ៊ានចេញមុខចូលរួមសកម្មភាពសង្គម និងប្រើប្រាស់សិទ្ធិបញ្ចេញមតិលើសមុនទៀតក៏ថាបាន។
ជាក់ស្តែង យុវជនដែលជាកូនសិស្សរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ឬត្រូវបានបណ្ឌិត កែម ឡី បណ្តុះបណ្តាលឲ្យធ្វើជាអ្នកវិភាគវ័យក្មេងនោះ ពួកគេហាក់មិនមានការភ័យខ្លាចអ្វីឡើយ។ ពួកគេថែមទាំងប្ដេជ្ញាថា នឹងនៅបន្តសកម្មភាពរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី បើទោះជាត្រូវអស់ជីវិតដូចគ្រូគេក្តី ក៏ពួកគេមិនរាថយឡើយ។ លើសពីនេះ យុវជនកូនភ្លោះពីរនាក់ គឺ ជុំ ហួរ និង ជុំ ហួត ដែលយុវជនទាំងពីរនាក់នេះបានជួបបណ្ឌិត កែម ឡី មួយថ្ងៃមុនលោកត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់ ពួកគេត្រូវបានគេបញ្ជូនទៅបរទេសដើម្បីសុវត្ថិភាព។ តែទីបំផុត យុវជនទាំងពីរអះអាងថា បើទោះជាពួកគេនៅក្រៅប្រទេសមានសុវត្ថិភាពក្តី ប៉ុន្តែគេមិនអាចបន្តសកម្មភាពការងារសង្គមបាន ដូច្នេះពួកគេបានសម្រេចចិត្តចូលស្រុកវិញ ហើយបន្តសកម្មភាពការងារការពារបរិស្ថានរបស់ពួកគេដូចដើម។
ចំណែកមនុស្សដទៃទៀតដែលជាមិត្តភ័ក្ដិ ឬដៃគូការងាររបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ឬអ្នកធ្លាប់ចូលរួមសកម្មភាពការងារជាមួយបណ្ឌិត កែម ឡី អ្នកទាំងអស់នោះក៏មិនបានដកថយ ឬបញ្ឈប់សកម្មភាពការងាររបស់ពួកគេឡើយ។ ពួកគេនៅតែហ៊ានចេញមុខធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ផ្តល់នូវការវិភាគរិះគន់នូវភាពមិនប្រក្រតីក្នុងសង្គម ដូចដែលពួកគេបានធ្វើកន្លងទៅ។ សកម្មភាពទាំងនេះហាក់ឆ្លុះបញ្ចាំងទៅនឹងបណ្ដាំរបស់បណ្ឌិត កែម ឡី ដែលបានផ្ដាំឲ្យអ្នកគាំទ្រគោរពស្រឡាញ់លោក ឲ្យជូតទឹកភ្នែក រួចបន្តដំណើរទៅមុខទៀត។
តាមរយៈទឡ្ហីករណ៍ទាំងនេះ ប្រាកដណាស់នឹងធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលផ្នត់គំនិតរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស។ ការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋក្នុងពិធីបុណ្យសព និងដង្ហែសពបណ្ឌិត កែម ឡី យ៉ាងច្រើនកុះករ ជាសក្ខីភាពបង្ហាញថា ពលរដ្ឋគាំទ្រទស្សនៈបណ្ឌិត កែម ឡី និងការងាររបស់លោក ដែលបានធ្វើកាលពីពេលលោកនៅមានជីវិត។ វាក៏ជាសក្ខីភាពបង្ហាញថា ពលរដ្ឋមិនចូលចិត្តឡើយអំពើអយុត្តិធម៌ ការកាប់សម្លាប់ និងអំពើហិង្សា ដែលកំពុងកើតមាននៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ហើយក៏ជាការបង្ហាញប្រាប់អ្នកដែលបាញ់សម្លាប់បណ្ឌិត កែម ឡី ថា ពលរដ្ឋខ្មែរមិនខ្លាចចំពោះការគំរាម ឬអំពើអមនុស្សធម៌របស់ពួកគេឡើយ ជាពិសេសវាជាការលើកទឹកចិត្តអ្នកដែលនៅរស់ ឲ្យហ៊ានធ្វើសកម្មភាពដូចបណ្ឌិត កែម ឡី ព្រោះថាបើគេស្លាប់ដើម្បីជាតិ ជាតិនឹងចងចាំពួកគេ។
ប្រការទាំងអស់នេះ ហាក់កំពុងដាស់ស្មារតីកូនខ្មែរឲ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ថា ការស្លាប់ដើម្បីជាតិ គឺមិនត្រូវបានគេបោះបង់ចោលឡើយ និងជាកិត្តិយសមួយដ៏ធំធេងទៅវិញទេ។ ប្រហែលជាដោយសារតែកត្តានេះដែរហើយ ទើបមានពលរដ្ឋខ្លះរហូតដល់ទៅនិយាយថា បើស្លាប់មានកិត្តិយសដូចបណ្ឌិត កែម ឡី គេមិនខ្លាចនឹងស្លាប់នោះទេ។ ពលរដ្ឋខ្លះទៀតថែមទាំងនិយាយថា បើគេអាចប្ដូរជីវិតជាមួយបណ្ឌិត កែម ឡី បាន ពួកគេសុខចិត្តស្លាប់ ឲ្យតែបណ្ឌិត កែម ឡី នៅរស់ ក៏គេមិនខ្លាចដែរ។ នេះគឺជាចំណុចរបត់សំខាន់មួយនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ក្រោយបណ្ឌិត កែម ឡី ត្រូវបានគេសម្លាប់។
ចាប់ពីពេលនេះតទៅ អ្វីដែលពលរដ្ឋខ្មែររង់ចាំមើលនោះ គឺចំណាត់ការស្វែងរកយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល ជូនចំពោះសពបណ្ឌិត កែម ឡី និងក្រុមគ្រួសារ។ ប្រាកដណាស់ ដរាបណាយុត្តិធម៌ពិតប្រាកដមិនត្រូវបានលាតត្រដាង នោះពលរដ្ឋដែលស្រឡាញ់បណ្ឌិត កែម ឡី ស្មើនឹងជីវិត ពិតជាមិនអាចនៅស្ងប់ចិត្តបានឡើយ៕