ដោយ សូត សុខប្រាថ្នា RFA 2016-10-26
ប្រជាកសិករដាំដំណាំកៅស៊ូនៅឃុំជាំ ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ រងផលប៉ះពាល់ជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយពេលដំណាំកៅស៊ូរបស់ពួកគាត់រងការបំផ្លិចបំផ្លាញដោយគ្រោះធម្មជាតិ។ ដើមកៅស៊ូរាប់ពាន់ដើមនៅឃុំជាំ កាលពីយប់ថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ត្រូវបានខ្យល់បក់កាត់ ឬខ្យល់ព្យុះបណ្ដាលឱ្យបាក់នៅលើផ្ទៃដីជាច្រើនហិកតារ។ បញ្ហានេះ ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តសន្យាថា នឹងបញ្ជូនមន្ត្រីរបស់ខ្លួនចុះពិនិត្យមើលភាពជាក់ស្ដែង។
ប្រជាកសិករនៅឃុំជាំ ស្រុកមេមត់ នៅតែបន្តជួបគ្រោះផ្ទួនៗគ្នា ដូចជាបញ្ហាតម្លៃកៅស៊ូចុះថោក បញ្ហាដើមកៅស៊ូបាក់ជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារខ្យល់បក់ខ្លាំង ឬខ្យល់ព្យុះជាដើម។ បញ្ហានេះ ធ្វើឱ្យកសិករខ្លះប្រឈមបញ្ហាផ្សេងៗ ដូចជាបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលប្រចាំថ្ងៃដែលទទួលបានពីការប្រមូលជ័រកៅស៊ូលក់ឱ្យឈ្មួញ និងត្រូវការដើមទុនដើម្បីដាំដំណាំឡើងវិញ ម្យ៉ាងត្រូវរកប្រាក់ដោះបំណុលគេជាដើម។
ប្រជាកសិករនៅភូមិងាវ ឃុំជាំ មួយរូប លោក ហ៊ន ឌុល មានប្រសាសន៍ថា នៅថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ថា ដើមកៅស៊ូរបស់គាត់ជាង ១ហិកតារ ស្មើប្រមាណ ៦០០ដើម ត្រូវខ្យល់ព្យុះបាក់កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា។ ពលរដ្ឋដែលបានដាំដំណាំកៅស៊ូលើផ្ទៃដីជាង ៣ហិកតាររូបនេះបន្តថា តម្លៃជ័រកៅស៊ូកំពុងតែមានតម្លៃថោកដោយជ័របង្កក ឬជ័រឆៅពួកគាត់អាចលក់បាន ១គីឡូ ១.៥០០រៀល ទៅ ១.៨០០រៀល ហើយស្រាប់តែដំណាំកៅស៊ូរបស់ពួកគាត់រងការខូចខាតដោយសារខ្យល់ព្យុះបន្ថែមទៀត។ ដើមកៅស៊ូរបស់លោកដែលបាក់ពេលនេះ គឺដាំជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ និងទទួលផលបាន ៤ឆ្នាំទៀតផង៖ «បាទ! ប្រជាពលរដ្ឋយើងមិនដឹងជាសង្ឃឹមលើស្អីបើបាក់អស់ហើយ ផលដំណាំហ្នឹង ព្រោះដាំដំណាំខ្ចីលុយពីធនាគារដាំ ហើយបើយើងមិនទាន់សងគេអស់រួចបាក់អ៊ីចឹងពួកគាត់មានគ្រោះច្រើន»។
កាលពីខែឧសភា កន្លងទៅ ដំណាំកៅស៊ូរបស់ពលរដ្ឋនៅឃុំជាំ ប្រហែល ៥០ហិកតារ រងគ្រោះដោយសារខ្យល់ព្យុះម្ដងដែលបណ្ដាលឱ្យដើមកៅស៊ូរបស់អ្នកភូមិជាង ២ម៉ឺនដើមខូចខាត។ កាលណោះដើមកៅស៊ូបាក់ហើយ អាជ្ញាធរមិនឱ្យដឹកយកទៅលក់នៅប្រទេសវៀតណាម បានទេ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នលោក ហ៊ន ឌុល បញ្ជាក់ថា កសិករអាចយកកំណាត់អុសកៅស៊ូទាំងនោះទៅលក់នៅប្រទេសវៀតណាម បាន។
ស្រដៀងគ្នានេះ ពលរដ្ឋមានវ័យ ៦០ឆ្នាំមួយរូបទៀត អ្នកស្រី សួង សារាយ រៀបរាប់ថា ចម្ការកៅស៊ូប្រមាណ ៥ហិកតាររបស់គាត់ គឺរងការខូចខាតដោយខ្យល់ព្យុះជាង ១ហិកតារ ហើយបាក់ដើមកៅស៊ូប្រមាណ ៥០០ដើម។ អ្នកស្រីថា ប្រសិនបើគ្រោះធម្មជាតិនេះ នៅបន្តកើតមានចំពោះពួកគាត់ ពលរដ្ឋគឺគ្មានអ្វីរំពឹងទៀតឡើយ៖ «បើនិយាយរឿងដើម គឺរាប់អត់ឈ្នះហេ! បើបាក់អស់ហើយមាត់ស្រែល្ហុងល្ហអស់ហើយ»។
ស្ថិតិចំនួនប្រជាជនរបស់អាជ្ញាធរឃុំជាំ កាលពីឆ្នាំ២០១៥ បង្ហាញថា ពលរដ្ឋនៅឃុំនេះ មានចំនួនជាង ១ពាន់គ្រួសារ (១.៣៥៧) ដែលស្មើចំនួនប្រជាជនជាង ៦ពាន់នាក់ (៦.៥២០) ហើយអ្នកភូមិប្រមាណ ៩០ភាគគឺជាកសិករ។
មេឃុំជាំ លោក ប្រាក់ វន្នី មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានកំពុងប្រមូលព័ត៌មានស្ដីពីផលប៉ះពាល់ ដូច្នេះលោកនៅមិនទាន់ដឹងច្បាស់ថា មានពលរដ្ឋប៉ុន្មានគ្រួសារដែលរងគ្រោះ និងមានចម្ការកៅស៊ូប៉ុន្មានហិកតារ ដែលរងការខូចខាតប្រាកដទេ។ យ៉ាងនេះក្ដីលោកថា មានពលរដ្ឋ ៥ភូមិ ដែលរងផលប៉ះពាល់ ហើយលោកប៉ាន់ស្មានថា មានចម្ការកៅស៊ូប្រមាណ ២០ហិកតាររងផលប៉ះពាល់ ហើយលោកនឹងធ្វើរបាយការណ៍បញ្ជូនទៅថ្នាក់ស្រុក ឬខេត្តបន្តទៀត។
ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ហេង ពិសិដ្ឋ នៅមិនទាន់ទទួលបានព័ត៌មាននេះទេ ប៉ុន្តែថា នឹងបញ្ជូនមន្ត្រីរបស់ខ្លួនចុះពិនិត្យមើលភាពជាក់ស្តែង។ លោកថា កន្លងមកមន្ត្រីមន្ទីរកសិកម្មបានណែនាំឱ្យពលរដ្ឋកាប់ដើមកៅស៊ូដែលបាក់ចោល ហើយពួកគាត់អាចដាំដំណាំប្រភេទណាដែលធុននឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុនៅពេលបច្ចុប្បន្ន៖ «សូមឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមទាំងអស់គ្នា។ រឿងករណីធម្មជាតិនេះយើងវាពិបាកថាយ៉ាងម៉េចដែរ»។
ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មដដែលបញ្ជាក់ថា ផ្ទៃដីដាំដំណាំកៅស៊ូនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ គឺមានជាង ៨ម៉ឺនហិកតារ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក នាង សុវ៉ាត ដែលតែងចុះធ្វើការងារជាមួយប្រជាពលរដ្ឋមើលឃើញថា អ្នកស្រុកជួបប្រទះបញ្ហាប្រឈមផ្ទួនៗគ្នា តាំងពីបញ្ហាតម្លៃកសិផលថោក ដំណាំរងការខូចខាត ព្រមទាំងជំពាក់បំណុលគេជាដើម៖ «ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលយើងពិភាក្សាជាមួយធនាគារ។ ទីពីរទៀត ឈប់ព្រងើយកន្តើយដូចមួយរយៈកន្លងមក»។
លោកកត់សម្គាល់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលនៅមិនទាន់អនុវត្តតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញស្ដីពីការជួយគាំពារ ឬរកទីផ្សារលក់ផលិតផល និងជួយឱ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនមានលក្ខណៈសមរម្យនៅឡើយ។ លោកយល់ថា ប្រសិនបើបញ្ហាប្រឈមរបស់កសិករគ្មានដំណោះស្រាយ នឹងជំរុញឱ្យពួកគាត់បោះបង់មុខរបរកសិកម្មចោល ហើយក្លាយជាក្រុមមនុស្សដែលមិនមានដីធ្លីសម្រាប់ធ្វើកសិកម្មនៅថ្ងៃខាងមុខ ព្រោះពួកគាត់ត្រូវការលក់ដីដើម្បីសងបំណុលគេ៕