ដោយ ទីន ហ្សាការីយ៉ា RFA 2016-11-05
ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ គឺមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការជ្រើសមេឃុំ ចៅសង្កាត់ណាដែលមានសមត្ថភាព និងអាចបម្រើប្រជាពលរដ្ឋវិញបាន ក្រោយការបោះឆ្នោត។ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋខ្លះ នៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ មិនចាប់អារម្មណ៍នឹងការបោះឆ្នោតនេះទៅវិញ ដោយសារពួកគាត់ខ្លះយល់ថា ពួកគាត់បានបោះឆ្នោតកន្លងមកមិនធ្វើឲ្យជីវភាពរបស់ពួកគាត់ប្រសើរឡើងនោះឡើយ។
យុទ្ធនាការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា មក តំបន់ខ្លះប្រជាពលរដ្ឋបាននាំគ្នាទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតក្នុងបញ្ជីថ្មីយ៉ាងច្រើនកុះករ ព្រោះពួកគេយល់ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ គឺជាពេលវេលាក្នុងការសម្រេចចិត្តផ្លាស់ប្ដូរ មេឃុំ ឬចៅសង្កាត់តាមរយៈការបោះឆ្នោត។ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋខ្លះលើកឡើងថា ពួកគាត់ហាក់បីដូចជាអស់ជំនឿលើការបោះឆ្នោតទៅវិញ ដោយសារពួកគាត់រស់នៅតំបន់ដាច់ស្រយាល គ្មានការងារធ្វើ រស់នៅអាស្រ័យលើការដើរស៊ីឈ្នួលគេពីមួយអាណត្តិទៅមួយអាណត្តិ ការបោះឆ្នោតហាក់គ្មានអ្វីធ្វើឲ្យពួកគាត់រីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនោះឡើយ។
យុវជនឈ្មោះ ភក្ត្រា រស់នៅឃុំត្រពាំងព្រីង មានអាយុជាង ២០ឆ្នាំ បានឈប់រៀនតាំងពីថ្នាក់ទី៤ មក។ យុវជនរូបនេះរស់នៅក្នុងត្រកូលកសិករ បានរំលឹកពីមូលហេតុដែលលោកឈប់រៀនទាំងទឹកមុខស្រពោនថា លោកមានការសោកស្ដាយដែលបានឈប់រៀនទាំងនៅក្មេងវ័យបច្ចុប្បន្នចេះអានអក្សរខ្មែរបន្តិចបន្តួច។ ភក្ត្រា លើកឡើងថា លោកធ្លាប់បានបោះឆ្នោតកាលពីអាណត្តិមុន ប៉ុន្តែអ្នកនយោបាយមិនធ្វើដូចការសន្យានោះឡើយ សម្រាប់ពលរដ្ឋរស់នៅតាមស្រុកស្រែដាច់ស្រយាល។ លោកលើកឡើងថា មុខរបរស៊ីឈ្នួលគេគឺជាជម្រើសល្អទៅហើយសម្រាប់យុវជននៅក្នុងភូមិរបស់លោកដើម្បីរកចំណូលផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។
ទោះបីជា ភក្ត្រា ចាត់ទុកថា ការបោះឆ្នោតរបស់លោកកន្លងមកមិនធ្វើឲ្យជីវភាពរបស់គាត់រីកចម្រើនក្ដី ប៉ុន្តែលោកនៅតែមានឆន្ទៈចង់បោះឆ្នោត៖ «»។
យុវជនមួយរូបទៀតឈ្មោះ ឈៀង មឿន ដែលមានគោយន្តកែច្នៃមួយគ្រឿងសម្រាប់ស៊ីឈ្នួលគេដឹកដំឡូងមី ឲ្យដឹងថា យុវជនភាគច្រើននៅភូមិរបស់លោកក្នុងស្រុកតំបែរ ដើរស៊ីឈ្នួលគេ។ តម្លៃដំឡូងមីធ្លាក់ថ្លៃក៏ប៉ះពាល់ដល់តម្លៃស៊ីឈ្នួលដែរ។ លោកបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតពីមួយអាណត្តិទៅមួយអាណត្តិ ចង់ឲ្យអាជ្ញាធរឃុំ ឬរដ្ឋាភិបាលបម្រើសេវាសាធារណៈល្អ និងដោះស្រាយនូវបញ្ហាប្រឈមនានាជូនពលរដ្ឋ៖ «»។
របាយការណ៍របស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតឲ្យដឹងថា មកទល់ថ្ងៃទី៣ ខែវិច្ឆិកា ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតមានជាង ៦,៧លាននាក់ ហើយ គ.ជ.ប នឹងបញ្ចប់យុទ្ធនាការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះនៅថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ខាងមុខ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការអព្យាក្រឹត និងយុត្តិធម៌ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា និកហ្វិច (NICFEC) លោក សម គន្ធាមី មានប្រសាសន៍ថា ចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះ លោកព្រួយបារម្ភថា ពលរដ្ឋនឹងមិនទៅចុះឈ្មោះបានគ្រប់ៗគ្នា។ លោកជំរុញឲ្យពលរដ្ឋទាំងអស់ត្រូវតែទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឲ្យបានគ្រប់គ្នា ព្រោះការបោះឆ្នោតមានសារសំខាន់សម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា។ លោកព្រួយបារម្ភថា ពលរដ្ឋមិនបានទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឲ្យបានគ្រប់គ្នានោះ អាចនឹងប៉ះពាល់ដល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត៖ «»។
អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត លោកបណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា អះអាងថា គ.ជ.ប កំពុងតែបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យពលរដ្ឋទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបានគ្រប់ៗគ្នានៅមុនពេលការបិទបញ្ចប់ចុះឈ្មោះនៅថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ខាងមុខ៖ «»។
ពលរដ្ឋមួយរូបទៀតនៅភូមិប្រឡោះ ស្រុកតំបែរ ឈ្មោះ ឈិន សារិន និយាយថា ទោះបីជាលោកបានទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតហើយក្ដី ប៉ុន្តែលោកព្រួយបារម្ភថា លទ្ធផលបោះឆ្នោតនឹងមិនដូចបំណងប្រាថ្នារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ពីព្រោះថា ពលរដ្ឋខ្លះទោះបីជាបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតហើយក្ដី ពួកគេបានធ្វើចំណាកស្រុកដោយសារការរស់នៅពឹងលើការស៊ីឈ្នួលគេមិនអាចផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារបានទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា អ្នកខ្លះទៀតមិនបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនោះឡើយ ហើយបានធ្វើចំណាកស្រុកដូចគ្នា ដោយសារតែពួកគេអស់ជំនឿទៅលើការដឹកនាំរបស់អាជ្ញាធរឃុំ និងរដ្ឋាភិបាល៖ «»។
របាយការណ៍ជំរឿនរបស់អន្តរជាតិខាងការងារ (ILO) កាលពីឆ្នាំ២០០៨ និងពាក់កណ្ដាលជំរឿនឆ្នាំ២០១៣ បង្ហាញថា យុវជនកម្ពុជា មាន ៣២ភាគរយ ឬស្មើជាង ៤,៣លាននាក់នៃប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា សរុប។ យុវជនជាង ៤៥ភាគរយធ្វើការងារផ្នែកកសិកម្ម និង ១៨ភាគរយ ធ្វើការងារជាកម្មករប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្ម។
របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សង្គមបង្ហាញថា យុវជនជាង ៦០ភាគរយធ្វើការងារដោយរងគ្រោះ គឺការងារខ្លួនឯង និងការងារមិនបានទទួលប្រាក់កម្រៃអ្វីទាំងអស់។
តំណាងសហគមន៍នៅភូមិចំបក់ ឃុំត្រពាំងព្រីង ឈ្មោះ យ៉ាំ វែង មានប្រសាសន៍ថា យុវជនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ក្ដី បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រក្ដីចង់បានជាងគេ គឺការងារធ្វើដូចដែលគណបក្សនយោបាយបានឃោសនានៅរដូវកាលបោះឆ្នោត ពិសេសគណបក្សកាន់អំណាច ផ្ទុយទៅវិញ សព្វថ្ងៃនេះពលរដ្ឋលំបាកក្នុងការរកការងារធ្វើ និងទទួលបានប្រាក់ចំណូលសមរម្យនោះ យុវជនមួយចំនួនគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីរត់ចោលស្រុកនោះទេ៖ «»។
ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយច្បាស់លាស់ក្នុងការដឹកនាំប្រទេស ប៉ុន្តែការរកប្រាក់ចំណូលបានច្រើន ឬតិចរបស់ពលរដ្ឋនោះ អាស្រ័យលើសមត្ថភាពរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ៖ «»។
ទោះបីជាបែបនេះក្ដី អ្នកឃ្លាំមើលផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែទទួលខុសត្រូវលើប្រជាពលរដ្ឋ ពិសេសការដោះស្រាយនូវទុក្ខលំបាករបស់ពលរដ្ឋ។ លោក មាស នី សង្កត់ធ្ងន់ថា ទោះបីជាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបានកើនឡើងក្នុង ១ឆ្នាំ ៧ភាគរយក្ដីក្នុង ១ឆ្នាំក្ដី ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋជាង ៨លាននាក់នៅក្បែរបន្ទាត់ក្រីក្រ។ លោកបន្ថែមថា ភាពក្រីក្រ និងភាពអត់ការងារធ្វើនេះហើយ ដែលពលរដ្ឋមួយចំនួនលើកពីការនឿយណាយទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោត៖ «»។
ប្រទេសកម្ពុជា បានរៀបចំឲ្យមានការបោះឆ្នោតតាំងពីឆ្នាំ១៩៤៦ មក គឺការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសភាធម្មនុញ្ញប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៦។ ប្រទេសនេះក៏ធ្លាប់ផ្លាស់ប្ដូរមេដឹកនាំតាមរយៈការធ្វើរដ្ឋប្រហារបង្ហូរឈាមគ្នាដែរ។ ក្រោយពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ មក កម្ពុជាបានរៀបចំការបោះឆ្នោតជាថ្មីម្ដងទៀត បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំដែលរៀបចំដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ ហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់ នៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលជាការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រជាលើកដំបូង។
ទោះបីជាពលរដ្ឋមួយចំនួននៅខែត្រត្បូងឃ្មុំ លើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតមិនបានធ្វើឲ្យជីវភាពពួកគាត់ប្រសើរឡើងក្ដី ប៉ុន្តែពលរដ្ឋភាគច្រើនទៀត នៅតែប្ដេជ្ញាចិត្តថា ពួកគាត់នឹងចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នៅឆ្នាំ២០១៧ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរមេដឹកនាំថ្មីនៅមូលដ្ឋានរបស់ពួកគាត់៕