ដោយ រដ្ឋា វិសាល RFA 2016-05-14
សហគមន៍អភិរក្សធនធានជលផលនៅដងទន្លេសេសាន ក្នុងឃុំដាល ស្រុកអណ្ដូងមាស ខេត្តរតនគិរី អំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធស៊ើបអង្កេតទៅលើអាជីវកម្មក្រុមហ៊ុនចិន មួយដែលបានបង្កផលប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថាននៅតំបន់រ៉ែមាសកោះខ្យង និងតំបន់អភិរក្សជលផលសហគមន៍។ ការអំពាវនាវនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនដាក់គ្រឿងចក្រចូលកកាយដីបិទទន្លេ និងធ្វើអាជីវកម្មដោយគ្មានការពិគ្រោះយោបល់ និងការឯកភាពពីសហគមន៍។
ប្រជាពលរដ្ឋសហគមន៍ជលផលតាំងតូមបរខាំ ឋិតក្នុងភូមិដាល ឃុំញ៉ាង ស្រុកអណ្ដូងមាស ខេត្តរតនគិរី សំដែងការបារម្ភពីផលប៉ះពាល់ច្រើនផ្នែកបន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនចិន ឈ្មោះ ឆាយ ជីហ៊ាង ចូលទៅដឹកជញ្ជូនដីបិទទន្លេ និងកកាយយកដីរ៉ែនៅលើកោះខ្យង មករែងក្នុងហេតុផលធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់ ក៏ប៉ុន្តែសហគមន៍អះអាងថា ក្រុមហ៊ុននេះរែងខ្សាច់ដើម្បីយកមាស។
តំបន់កោះខ្យងមានផ្ទៃដីប្រមាណ ៥ហិកតារ ជាតំបន់មានរ៉ែមាស។ សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចចាត់ទុកតំបន់នោះជាកន្លែងប្រកបរបររែងយកមាសជាលក្ខណៈប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិចច្រើនឆ្នាំមកហើយ។
ប្រធានសហគមន៍ជលផលតាំងតូមបរខាំ លោក រមាម បិញ បញ្ជាក់ថា តំបន់កោះខ្យងឋិតក្នុងដែនអភិរក្សជលផលរបស់សហគមន៍ និងជាតំបន់ប្រកបរបររកមាសសហគមន៍ជនជាតិដើម ក៏ប៉ុន្តែជាងមួយខែកន្លងទៅនេះ ក្រុមហ៊ុនចិន បានបំផ្លាញបរិស្ថានទៅលើកោះដូចជាឈូសឆាយព្រៃឈើលើកោះជីកកកាយយកដីរ៉ែមករែងនៅមាត់ច្រាំងបង្ហូរទឹកកខ្វក់ចូលទន្លេ និងបិទទន្លេត្រើយម្ខាងនៃកោះធ្វើឲ្យចរន្តទឹកទន្លេរួមតូចបង្កផលប៉ះពាល់ដល់តំបន់អន្លង់ត្រីមេពូជ៖ «បារម្ភដែរ។ ខ្ញុំទាមទារឲ្យគេឈប់តែម្ដង។ មិនដឹងទៅអនាគតគេបិទអ៊ីចឹង ពេលទឹកឡើងកោះហ្នឹងទៅយ៉ាងម៉េចមិនដឹងទេ»។
កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា កម្មករនិងបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនជាជនជាតិចិន បាននាំគ្នារត់គេចខ្លួនចោលគ្រឿងចក្រ បន្ទាប់ពីមន្ត្រីជំនាញខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផល និងមន្ត្រីមន្ទីររ៉ែ និងថាមពល ចុះទៅពិនិត្យការដ្ឋានក្រុមហ៊ុន បន្ទាប់ពីសហគមន៍ដាក់ពាក្យចោទថា ក្រុមហ៊ុននេះកំពុងធ្វើអាជីវកម្មរែងខ្សាច់យកមាស។
អភិបាលស្រុកអណ្ដូងមាស លោក ផាត់ សម្បត្តិ អះអាងថា ក្រុមហ៊ុននេះមានអាជ្ញាប័ណ្ណធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់ ក៏ប៉ុន្តែលោកថា អាជ្ញាធរស្រុកបានបង្ក្រាបការដ្ឋានក្រុមហ៊ុននេះភ្លាម ខណៈមន្ត្រីជំនាញចុះទៅពិនិត្យការដ្ឋានក្រុមហ៊ុន។ ដោយឡែកប្រធានមន្ទីររ៉ែ និងថាមពលខេត្តរតនគិរី លោក ហ៊ុន ប៊ុនថាន អះអាងដែរថា ក្រុមហ៊ុននេះមានអាជ្ញាប័ណ្ណធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់ ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីជំនាញមិនទាន់បានទទួលអាជ្ញាប័ណ្ណពីក្រុមហ៊ុននៅឡើយ។ លើសពីនេះក្រុមហ៊ុនធ្វើសកម្មភាពជីកកកាយយកខ្សាច់មិនការអនុញ្ញាតពីសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ។
ទាក់ទិនករណីនេះនាយខណ្ឌរដ្ឋបាលជលផលខេត្តរតនគិរី លោក ងួន សុគន្ធ បញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុននេះបានដឹកជញ្ជូនដីបិទទន្លេមួយចំហៀងកោះដែលក្រសួងកសិកម្ម បានប្រគល់ជូនសហគមន៍អភិរក្សជាតំបន់ជលផល។ រីឯច្បាប់ជលផលហាមមិនឲ្យធ្វើសកម្មភាពផ្សេងនៅក្នុងតំបន់អភិរក្សជលផលលើកលែងមានការអនុញ្ញាតពីក្រសួងកសិកម្ម។ លោកចាត់ទុកការធ្វើអាជីវកម្មរបស់ក្រុមហ៊ុនថា ផ្ទុយច្បាប់ និងបង្កផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សហគមន៍៖ «ទប់ទន្លេហើយក្នុងសៀវភៅសហគមន៍ចុះហត្ថលេខាដល់ក្រសួងកសិកម្មហើយ ប៉ះធំណាស់។ ក្រុមហ៊ុនមិនព្រមជួបខ្ញុំសោះ ខ្ញុំធ្វើរបាយការណ៍ជូនថ្នាក់លើ»។
ដូចគ្នានេះដែរ មន្ត្រីឃ្លាំមើលបរិស្ថានអង្គការបណ្ដាញការពារទន្លេបី លោក មៀច មាន កត់សំគាល់ដែរថា ក្រុមហ៊ុនបានបំពានធ្ងន់ធ្ងរទៅលើបរិស្ថានទឹកទន្លេដីកោះមច្ឆជាតិ និងជីវភាពរស់នៅសហគមន៍។ លោកថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវទទួលខុសត្រូវបញ្ហានេះ៖ «គេជីកធ្វើជាទំនប់ អ៊ីចឹងទៅខ្សែទឹកវារួមតូច គេបារម្ភខ្លាំង កោះហ្នឹងវាតួច គេខ្លាចបាក់ដីកោះ។ សហគមន៍គាត់ត្អូញត្អែរថា ទឹកល្អក់គេខ្លាចប្រើសារធាតុគីមី»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងតំណាងក្រុមហ៊ុនបានទេ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែឧសភា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យ និងជាអនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ម៉េង ស័ក្កធារ៉ា បញ្ជាក់ថា ក្រសួងទទួលបានរបាយការណ៍នេះនឹងចាត់វិធានការម៉ឺងម៉ាត់ឲ្យមន្ត្រីថ្នាក់ក្រសួងស៊ើបអង្កេតរឿងនេះ៖ «តាមមើលដំណើរហ្នឹងមិនត្រូវទេ បើមានអាជ្ញាប័ណ្ណមែនគឺជាអាជ្ញាប័ណ្ណធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់អត់ត្រូវមានខ្សែសង្វាក់ផលិតកម្មថ្នាក់ហ្នឹងទេ។ ឥឡូវឲ្យខាងអគ្គនាយកដ្ឋានថ្នាក់ក្រសួងឆែកមើល ចាត់វិធានការច្បាប់ម៉ឺងម៉ាត់ កុំឲ្យកើតឡើងចេះតែបណ្ដែតបណ្ដោយ»។
កាលពីឆ្នាំ២០០៦ តំបន់កោះខ្យង ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនចិន មួយចូលមកធ្វើអាជីវកម្មមាសគ្មានច្បាប់ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរបានបណ្ដេញក្រុមហ៊ុននោះចេញវិញ៕