ដោយ សេក បណ្ឌិត RFA 2016-05-20
សង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា អវត្តមានអគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ជាអតីតមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) អាចធ្វើឲ្យស្ថាប័ននេះខ្វះតុល្យភាពក្នុងការបំពេញការងារ ឬឯករាជភាពរបស់ខ្លួន។
ថ្នាក់ដឹកនាំ គ.ជ.ប សំដែងការសោកស្តាយចំពោះអវត្តមានអគ្គលេខាធិការរងនៃ គ.ជ.ប លោក នី ចរិយា ដោយត្រូវតុលាការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន ប៉ុន្តែមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ គ.ជ.ប នៅតែអះអាងថា ស្ថានប័ននេះនៅតែដំណើរការទៅមុខជាធម្មតា។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហានយោបាយមើលឃើញថា មន្ត្រីមួយចំនួននៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហាក់កំពុងទទួលរងនូវការគំរាមកំហែងពីរដ្ឋាភិបាលដោយប្រយោលតាមរយៈប្រព័ន្ធតុលាការ និងអង្គភាពប្រឆាំងអំពុករលួយ។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក សូ ចន្ថា។ លោកមានប្រសាសន៍ថា ការចាប់ខ្លួនលោក នី ចរិយា អគ្គលេខាធិការរងនៃ គ.ជ.ប ជាការដាក់សម្ពាធទៅមន្ត្រីក្នុងស្ថាប័ននេះ ដែលជាអ្នកចំណូលថ្មីមកពីសង្គមស៊ីវិល ហើយអាចឲ្យធ្វើស្ថាប័ននេះបំពេញការងារមិនគ្រប់លក្ខខណ្ឌពាក់ព័ន្ធនឹងឯករាជភាពរបស់ខ្លួន៖ «»។
លោក នី ចរិយា គឺជាមន្ត្រីថ្មីមួយរូបនៅ គ.ជ.ប ក្រោយពីស្ថាប័ននេះកែទម្រង់ដែលជាសមាសភាពចេញមកពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស និងធ្លាប់និយាយរិះគន់រដ្ឋាភិបាលមិនសំចៃម៉ាត់។ លោកមានតួនាទីជាអគ្គលេខាធិការរងទទួលបន្ទុកធ្វើសវនកម្មផ្ទៃក្នុង និងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មី។
លោក សូ ចន្ថា មានប្រសាសន៍ថា តួនាទីនេះជាផ្នែកមួយសំខាន់ដែលអាចទប់លំនឹង គ.ជ.ប ថ្មីនេះ ឲ្យធ្វើការដោយតម្លាភាព ជាពិសេសការរៀបចំបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតថ្មី។ លោកថា បើអ្នកកាន់តួនាទីនេះអវត្តមានអាចមានផលប៉ះពាលច្រើនដល់ដំណើរការរៀបចំការបោះឆ្នោតប្រកបដោយអព្យាក្រឹត្យត្រឹមត្រូវ យុតិធម៌ និងមានតម្លាភាព៖ «»។
ចំណែកក្រុមមន្ត្រីនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សដទៃទៀតក៏មើលឃើញពីហានិភ័យរបស់ គ.ជ.ប ក្រោយពេលចាប់ខ្លួនលោក នី ចរិយា និងសមាជិកជាន់ខ្ពស់ម្នាក់ទៀត គឺលោក រ៉ុង ឈុន ត្រូវបានតុលាការសើរើបណ្តឹងចាស់តាំងពី ២ឆ្នាំ មុនចូលធ្វើការនៅ គ.ជ.ប។
ចៅក្រមស៊ើបសួរសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក សាន សុផាត សម្រេចបញ្ជូនសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌជុំវិញបណ្ដឹងចោទប្រកាន់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ គ.ជ.ប លោក រ៉ុង ឈុន អតីតប្រធានសភាពសហជីពកម្ពុជា យកទៅជំនុំជម្រះនៅពេលខាងមុខ។ តុលាការចោទលោក រ៉ុង ឈុន ពីបទប្រើអំពើហិង្សាដោយចេតនា ធ្វើឲ្យខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈដោយចេតនា និងគំរាមកំហែងប្រើមធ្យោបាយជាឧបសគ្គដល់ចរាចរណ៍សាធារណៈ។
បទចោទប្រកាន់ទៅលើលោក រ៉ុង ឈុន នេះ គឺជាបណ្ដឹងរបស់សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរកម្ពុជា ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងកម្មករធ្វើបាតុកម្មទាមទារដំឡើងប្រាក់ឈ្នួល ១៦០ដុល្លារ កាលពីអំឡុង ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ ដល់ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ រហូតដល់ផ្ទុះអំពើហិង្សាប៉ះទង្គិចគ្នារវាងក្រុមកម្មករ និងសមត្ថកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោក រ៉ុង ឈុន បានប្រកែកម្តងហើយម្តងទៀតថា មិនបានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងនេះទេ ហើយលោកក៏បានទៅឆ្លើយបំភ្លឺចំពោះមុខមន្ត្រីតុលាការរួចរាល់ហើយដែរ តាំងពីឆ្នាំ២០១៤។ លោកក៏ឆ្ងល់ដែរថា តើហេតុអ្វីបានជាតុលាការទើបតែចេញលិខិតជូនដំណឹងដល់លោកស្តីពីការសម្រេចរបស់តុលាការលើកយកសំណុំរឿងនេះទៅជំនុំជំរះនៅពេលខាងមុខ តែមិនបញ្ជាក់ពីថ្ងៃណា ឬខែនោះទេ។
ទោះបីយ៉ាងណាក្តី លោកមិនទាន់សន្និដ្ឋានថា ករណីនេះជាការគំរាមកំហែង ឬយ៉ាងណាឡើយ។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត មានក្តីបារម្ភចំពោះឯករាជភាពរបស់ គ.ជ.ប និងធ្វើឲ្យស្ថាប័នមួយនេះចុះទ្រុឌទ្រោម និងមានអតុល្យភាពការងារដោយសារតែសមាសភាពថ្មីដែលកើតចេញពីការចរចានយោបាយរវាងគណបក្សពីរដែលមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា ចង់ឲ្យ គ.ជ.ប ឯករាជ្យនោះ ត្រូវតុលាការចាប់ឃុំខ្លួន ហើយម្នាក់ទៀតកំពុងជាប់ពាក្យបណ្តឹងនៅតុលាការ៖ «»។
លោកបន្តថា ករណីនេះអាចនឹងធ្វើឲ្យវត្ថុបំណងរបស់គណបក្យនយោបាយទាំងពីរ ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋដែលចង់ឃើញ គ.ជ.ប ឯករាជ្យនោះត្រូវរលាយបាត់បង់។
មន្ត្រីនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា មានប្រសាសន៍ថា គ.ជ.ប មានការសោកស្តាយចំពោះរឿងរ៉ាវដែលកើតមានចំពោះមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ គ.ជ.ប រហូតមានជាប់ពាក់ព័ន្ធបណ្តឹងចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការនោះ ប៉ុន្តែលោកអះអាងថា បញ្ហានេះមិនធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់តុល្យភាពក្នុងស្ថាប័ននេះ ឬធ្វើឲ្យបាត់បង់នូវឯករាជភាពរបស់ខ្លួននោះទេ៖ «»។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា បញ្ជាក់ទៀតថា តាមច្បាប់សមាជិក គ.ជ.ប ថ្មី ត្រូវមានសមាសភាពពីគណបក្សនយោបាយផ្សេងគ្នា ប៉ុន្តែនៅពេលចូលកាន់តំណែងបំពេញការងារជាផ្លូវការសមាសភាពទាំងនោះត្រូវលាលែងពីបក្សនយោបាយ ហើយក្លាយជាបុគ្គលឯករាជ្យ លែងគិតពីអតីតភាពដែលធ្លាប់មាននិន្នាការនយោបាយផ្សេងគ្នានោះទៀតហើយ។
លោកថា ទាក់ទងករណីនេះ ស្ថាប័ន គ.ជ.ប បានព្យាយាមពិនិត្យលទ្ធភាពតាមផ្លូវច្បាប់លើសំណុំរឿងអគ្គលេខាធិការរងនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងលក្ខណៈមួយចំនួនទៀតអំពីសំណុំរឿងលោក នី ចរិយា។ កាលពីដើមខែឧសភា ក្រោយពីមានការចាប់ខ្លួនលោក នី ចរិយា សមាជិកទាំង ៩រូបរបស់ស្ថាប័នជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានប្រជុំសម្រេចគោលការណ៍ ៣ចំណុច គឺបង្កើតក្រុមអ្នកច្បាប់របស់ គ.ជ.ប ដើម្បីសិក្សាពីអង្គហេតុ និងបញ្ជូនសំណុំបែបបទនៃកិច្ចអន្តរាគមន៍របស់ក្រុមគ្រួសារលោក នី ចរិយា បញ្ជូនទៅតុលាការ ព្រមទាំងព្យាយាមរកលទ្ធភាពដើម្បីបានជួបលោក នី ចរិយា ដោយផ្ទាល់។
កាលពីថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ស្ថាប័ន គ.ជ.ប បានសម្រេចបញ្ជូនលិខិតបទដ្ឋានមួយចំនួនរួចហើយទៅតុលាការ ដើម្បីពិនិត្យសម្រេច ប៉ុន្តែលោក ហង្ស ពុទ្ធា បញ្ជាក់ថា រហូតមកដល់ពេលនេះ មិនទាន់ការឆ្លើយតបយ៉ាងណាពីតុលាការនៅឡើយ។ កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភា លោកបញ្ជាក់ថា គ.ជ.ប នឹងមិនលូកដៃចូលក្នុងកិច្ចការរបស់តុលាការនោះទេ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ សូ ចន្ថា បង្ហាញទស្សនៈថា បើ គ.ជ.ប មិនមានលទ្ធភាពជួយដោះស្រាយបញ្ហារបស់សមាជិករបស់ខ្លួនបានទេ គួរតែពិនិត្យទៅលើលទ្ធភាពជ្រើសរើសសមាជិកថ្មីជំនួសដោយមានការយល់ព្រមពីភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីផ្តល់ទំនុកចិត្តដល់គណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមប្រកួតប្រជែងនៅពេលខាងមុខ។
ចំពោះប្រការនេះ លោក ហង្ស ពុទ្ធា បញ្ជាក់ថា ពេលនេះ គ.ជ.ប មិនមានគម្រោងជ្រើសរើសសមាជិកថ្មីមកជំនួសលោក នី ចរិយា នោះទេ ហើយដរាបណាតុលាការមិនទាន់ចេញសេចក្តីសម្រេចចំពោះលោក នី ចរិយា គ.ជ.ប នៅតែរក្សាតំណែងជាអគ្គលេខាធិការរងទុកជូនគាត់ដដែល។
នៅពេលនេះ លោក នី ចរិយា ស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលបន្តសាកសួរនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ នៅឡើយ ពាក់ព័ន្ធបទចោទសមគំនិតក្នុងអំពើសូកប៉ាន់សាក្សី។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ នៅមានបុគ្គលិកសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ៤រូបផ្សេងទៀត ក៏ត្រូវតុលាការបញ្ជូនខ្លួនទៅឃុំនៅពន្ធនាគារព្រៃស ដែរ ក្នុងសំណុំរឿងដូចគ្នាដែលត្រូវបានអ្នកនាង ខុម ចាន់តារាទី ហៅ ស្រីមុំ ចោទប្រកាន់ថា អ្នកទាំងនេះបានព្យាយាមល្បួងនាងឲ្យផ្ដល់សក្ខីកម្មក្លែងដល់សមត្ថកិច្ច និងតុលាការទាក់ទងនឹងរឿងអាស្រូវស្នេហារបស់លោក កឹម សុខា ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ៕